Jak uczyć się skutecznie? Nie wszyscy uczymy się w ten sam sposób. Każdy z nas przez lata wyrabia sobie pewne nawyki, które sprawiają, że w określonych sytuacjach uczymy się łatwiej w innych trudniej. Ludzie przyswajają informacje i wiedzę na różne sposoby. Każdego z nas cechują różne style uczenia się. Ucząc się czegoś stosujemy różne strategie uczenia się. Większość z nas od najmłodszych lat rozwija jeden lub więcej preferowanych stylów uczenia się. Preferowany styl to taki, którego prawdopodobnie użyjemy w sytuacji, gdy musimy przyswoić wiele informacji. Jeśli metody nauczania dopasowane są do naszego preferowanego stylu uczenia się, proces nauki jest bardziej efektywny. Aby maksymalnie podnieść poziom własnego procesu uczenia się powinniśmy określić jaki jest nasz styl uczenia się i ucząc się korzystać z tego z stylu. Również trenerzy i nauczyciele, powinni brać pod uwagę style uczenia się osób, którym przekazują wiedzę i odpowiednio dopasowywać metody i narzędzia do grupy słuchaczy, aby proces nauki przyniósł odbiorcom jak najwięcej korzyści. Czytaj dalej aby poznać główne style uczenia się i kluczowe metody skuteczne w cyklu uczenia się w zależności o preferowanego stylu nauki.
„Uczący się powinien wiedzieć, umieć, chcieć.” – Burrhus Frederic Skinner
Oto 4 główne style uczenia się i najlepsze metody nauki w zależności od preferowanego stylu:
#1 Styl aktywatora
Aktywatorzy z dużym zaangażowaniem i bez uprzedzeń biorą udział w nowych doświadczeniach. Chętnie godzą się na to, by całkowicie pochłonęły ich bezpośrednio doświadczane przeżycia. Lubią być skupieni na chwili obecnej – tu i teraz. Cechuje ich otwartość i brak sceptycyzmu. Wykazują entuzjazm w stosunku do tego co nowe. Mają podejście “choć raz wszystkiego trzeba spróbować”. Wykazują tendencje do działania pod wpływem impulsu. Refleksja przychodzi po pewnym czasie. Przy rozwiązywaniu problemów lubią posługiwać się metodą “burzy mózgów”. Gdy ich entuzjazm opadnie szukają kolejnych zajęć. Nowe doświadczenia traktują jak wyzwania i lubią stawiać im czoła, w dłuższej perspektywie czasowej nudzi ich jednak sam proces realizacji i konieczność koordynacji działań. Lubią przebywać wśród ludzi. Chętnie angażują się w sprawy innych, ale postępują przy tym w ten sposób, aby uwaga skupiała się na nich.
Główne cechy:
- uczy się poprzez działanie
- otwartość na zmiany i nowe metody
- lubi twórcze interaktywne metody
- łatwo i szybko podejmuje decyzje
- nie lubi rutyny teorii i działań schematycznych
- lubi być w centrum uwagi i przewodzić
Najlepsze metody i narzędzia dla aktywatora
- „burza mózgów”
- dyskusje grupowe
- scenki – odgrywanie ról
- praca na “case study”
- gry symulacyjne
- prezentacje na forum
- łamigłówki, konkursy
- On-The-Job Training – szkolenie w miejscu pracy
- Techniki twórcze (drama, rysunki, kolaż)
#2 Styl kontemplatora
Preferują obserwowanie doświadczenia z dystansu i analizowanie go z wielu różnych perspektyw. Zbierają informacje we własnym zakresie jak również od innych. Zanim wyciągną jakiś wniosek, chcę wpierw wszystko dobrze przemyśleć i przeanalizować. Mają tendencję do zwlekania z formułowaniem wniosków ponieważ gromadzą i analizują dane. Cechuje ich ostrożność. Kontemplatorzy to ludzie rozważni, którzy zanim podejmą jakąś decyzję czy wykonają jakiś krok, będą analizować sprawy pod każdym możliwym kątem i brać pod uwagę różne konsekwencje z tym związane. Podczas spotkań i dyskusji wolą siadać z tyłu. Lubią obserwować innych w działaniu. Zanim zabiorą głos, słuchają z uwagą wypowiedzi innych i starają się dobrze zrozumieć o co chodzi w przedmiotowej dyskusji. Przez innych są odbierani jako osoby raczej zdystansowane i spokojne, nie rzucające się w oczy. Ich działania gdy już się zdecydują na ich podjęcie są elementem większej całości, na którą składają się przeszłość i teraźniejszość, a także obserwacje własne i poczynione przez innych.
Główne cechy:
- uczą się poprzez obserwowanie i myślenie o tym, co się zdarzyło
- są dobrymi słuchaczami, poszukują informacji i rozwiązań
- lubią mieć czas na przygotowanie i pracę
- nie lubią improwizować
- pozostają w dystansie
- lubią cofnąć badać sprawy z wielu różnych perspektyw
Najlepsze metody i narzędzia dla kontemplatora:
- dyskusje w parach i małych grupach
- opinie innych osób
- kwestionariusze autoanalizy i osobowościowe
- arkusze obserwacyjne
- testy diagnostyczne
- filmy – obserwacja i omawianie
- praca indywidualna z trenerem i coaching
- wywiady
#3 Styl teoretyka
Preferują analizowanie problemów w sposób logiczny, krok po kroku. Adaptują swoje obserwacje i włączają je w złożone, ale logiczne teorie. Zasadniczo odmienne problemy potrafią połączyć w spójne teorie. Wykazują tendencję do perfekcjonizmu. Nie kończą dopóki nie uporządkują wszystkiego i nie dopasują do racjonalnych schematów. Analizują i tworzą syntezy. Lubią podstawowe zasady, założenia, modele, teorie i myślenie systemowe. Cenią racjonalność i logikę. Stawiają pytania o sens i przyczyny, o podstawowe założenia. Wolą to co jest obiektywne i racjonalne od tego co jest subiektywne i niejednoznaczne. Mają analityczny umysł, konsekwentnie stosują logiczne podejście do rozwiązywania problemów. Lubią mieć maksymalną pewność. Myślenie literalne, subiektywne osądy i nonszalancja sprawiają, że czują się nieswojo.
Główne cechy:
- w proces uczenia się potrzebują teorii, modeli, koncepcji i faktów
- są zorganizowani, systematyczni i rzeczowi
- lubią złożone sytuacje
- przeszkadza im działanie intuicyjne i emocjonalne
- dążą do zrozumienia teorii, która stoi za działaniami
Najlepsze metody i narzędzia dla teoretyka:
- wyniki badań i statystyki
- modele pojęciowe i definicje
- “dyskusja oksfordzka” – forum dyskusyjne i “walka” na argumenty
- fragmenty książek, artykuły
- podręczniki, manuale
- pretesty/posttesty
- koncepcje i postawy teoretyczne dla metod działania
- “case study” – szukanie najlepszych możliwych rozwiązań
#4 Styl pragmatyka
Pragmatycy lubią testować nowe idee, teorie i metody, aby sprawdzić czy działają w praktyce. Poszukują nowych pomysłów, lubią eksperymentować i sprawdzać ich praktyczne zastosowanie. Lubią działać szybko, szczególnie gdy coś ich interesuje. Podejmują działanie bez zbędnej zwłoki i obaw o końcowy rezultat. Roztrząsanie czegokolwiek i pytania otwarte wywołują u nich zniecierpliwienie. Pragmatycy to osoby rzeczowe i praktyczne . Różnego rodzaju problemy i okazje traktują jako wyzwania. Mają podejście, że “zawsze można zrobić coś lepiej” i “skoro działa to jest dobre”. Abstrakcyjne koncepcje i teorie nie mają dla nich większego sensu, dopóki nie zobaczą możliwości, aby wcielić je w życie.
Główne cechy:
- uczą się przekładając teorię na praktyczne działanie
- męczy ich “sucha” teoria
- lubią praktyczną wiedzę, konkretne metody i rozwiązania
- lubią współzawodnictwo
- nastawieni na działanie i eksperymenty
Najlepsze metody i narzędzia dla pragmatyka
- “case study” – studia przypadków
- przeprowadzanie eksperymentów
- On-The-Job Training. Instruktaż o obserwacja na stanowisku pracy
- katalogi skutecznych działań (“gotowce”; “best practices”)
- analiza korzyści
- checklisty kontrolne
- zadania wdrożeniowe
“Zawsze idź przez życie tak jakbyś miał coś nowego do nauczenia się, a tak się stanie”. – Vernon Howard
Jakie są fazy uczenia się?
Mówiąc o nauce warto wspomnieć o fazach uczenia się. Proces uczenia się to proces, w którym następuje integracja naszego osobistego doświadczenia, wiedzy o określonych stanach rzeczy oraz umiejętności stosowania tej wiedzy w praktyce. Efektem nauki jest nasza zdolność do rozwiązywania różnych problemów, które przed nami stoją. W procesie uczenia się na drodze do nowych umiejętności przechodzimy z reguły przez cztery fazy:
#1 Nieświadoma niekompetencja – nie wiem, że nie wiem, nie umiem
Każdy z nas ma określony zakres kompetencji i umiejętności. Określone rzeczy potrafimy robić, innych nie. Nie odczuwamy potrzeby rozwoju, do momentu, aż sami nie odkryjemy lub ktoś nam tego nie wskaże obszarów nowych możliwości i nie zrodzi się w nas potrzeba ich rozwinięcia. Aby iść dalej w procesie nauki wpierw trzeba się dowiedzieć i przekonać samego siebie, że czegoś faktycznie nie umiemy i mieć chęć do nauczenia się tego
#2 Świadoma niekompetencja – wiem, że nie potrafię
Jest to etap, w którym już wiem, że czegoś nie potrafimy, że nie mamy określonych umiejętności i kompetencji. Znamy swoje braki i możemy podjąć jeśli chcemy działania, aby ten stan rzeczy zmienić. Aby przejść do kolejnej fazy w procesie uczenia się potrzebujemy uzyskać nowe informacje, wiedzę, narzędzia, umiejętności i zacząć ich używać.
#3 Świadoma kompetencja – potrafię jeśli zwracam na to uwagę
W tej fazie masz świadomość, że potrafisz coś zrobić, jednak nie wykonujesz tych działań w sposób automatyczny. Wykonywanie ich wymaga od Ciebie wysiłku, namysłu, zwiększenia koncentracji i uwagi przy ich wykonywaniu. Każda nowa czynność, nabywana umiejętność wymaga etapu, w którym wiesz jak, ale jeszcze nie potrafisz tego wystarczająco dobrze zastosować w praktyce. Na tym etapie koncertujemy się na doskonaleniu umiejętności. Aby wejść na wyższy poziom musimy stale praktykować, ćwiczyć i korzystać z nowo nabytych kompetencji.
#4 Nieświadoma kompetencja – potrafię choć o tym nie myślę.
Jest to etap, na którym określoną umiejętność mamy opanowana w tak dużym stopniu, że nawet za bardzo nie myślimy skąd to wiemy i jak to robimy. Czynności wykonujemy szybko i automatycznie, nie zastanawiając się nad nimi. Jest to jednocześnie faza wyjściowa i punkt startowy do poszukiwania nowych obszarów do rozwoju.
Przykład faz uczenia się:
Dobrym i prostym przykładem do zilustrowania tych czterech faz jest np. nauka jazdy samochodem. Jako małe dzieci jesteśmy w fazie nieświadomej niekompetencji, nie wiemy że jest coś takiego jak samochód, którym można kierować. Z czasem dowiadujemy się o tym czym jest samochód i do czego służy, przechodzimy do fazy świadomej niekompetencji. Wiemy, że nie potrafimy nim jeździć. Jeśli zdecydujemy się nauczyć jeździć i zapiszemy się na kurs jazdy, w toku nauki przechodzimy do fazy świadomej kompetencji. Nabywamy umiejętności jazdy, jednak w jej trakcie z reguły mocno skupiamy się na poszczególnych czynnościach jak zmiana biegów, operowanie pedałami gazu, sprzędła i hamulców itd. Nie czujemy się do końca pewni. Z czasem, gdy uzyskamy prawo jazdy i zaczynamy regularnie kierować samodzielnie autem pewne czynności jak operowanie skrzynią biegów zaczynamy wykonywać w sposób zautomatyzowany, potrafimy to robić i nie myślimy o tym, za bardzo jak to robimy.
„Nauka to pokarm dla rozumu.” – Lew Tołstoj
Oto poznałeś główne fazy w procesie nauki oraz style uczenia się. W dzisiejszym świecie, w którym tempo zmian jest bardzo duże umiejętność przyswajania nowej wiedzy i stosowania jej w praktyce jest bardzo cenna. Znajomość swojego preferowane stylu nauki i korzystanie ze skutecznych dla nas metod nauki może przynieść nam wiele korzyści. Aby dowiedzieć się więcej jak skutecznie się uczyć sprawdź: Jak lepiej się uczyć? Skuteczne sposoby na naukę.
A Ty jakie metody i techniki stosujesz, aby skutecznie się uczyć? Podziel się swoimi sposobami w komentarzu.
