Omdenken – odwrócone myślenie. Jak z problemu uczyć okazje?

Jak z problemu uczynić okazje? Sztuka przekształcania prob­lemów w szanse to pewien rodzaj psychologicznego ju-jitsu, techniki, którą Berthold Gunster nazywa odwróconym myśleniem (lub Omdenken w jego rodzinnym języku niderlandzkim). Odwrócenie myślenia nie tylko może prowadzić do rozwiązania danego, realnego prob­lemu, ale w sposób nieoczekiwany i zaskakujący otworzyć zupełnie nowe perspektywy oraz możliwości. Jak myśleć na odwrót?

“Pesymista dostrzega trudności w każdej nadarzającej się okazji; optymista dostrzega okazję w każdej pojawiającej się trudności*.

Omdenken – odwrócone myślenie. Jak z problemu uczyć okazje?

Załóżmy, że pewnego dnia wpadasz na rewelacyjny według ciebie pomysł, ale jedyną reakcją, jaką otrzymujesz, jest ciągłe „Tak, ale…”. „Tak, ale to już było i nie przyniosło efektów”. „Tak, ale może lepiej to odłożyć?”. „Tak, ale co jeśli to kompletnie się nie uda?”. Każde z tych „tak, ale…” skłania do przekonania, że wszelkie próby innowacji są skazane na niepowodzenie, zasypane pod stosami pozornie logicznych zarzutów. Takie stwierdzenia skutecznie zamykają drogę do kreatywności, stawiając przed tobą bariery ograniczeń. Nawet jeśli pomysł byłby wart rozważenia, spotyka się on z pewnego rodzaju apatią, która prowadzi do zastoju.

Ale istnieje także inna droga: strategia oparta na „tak – i…” oraz przyjęciu otwartej postawy. Oznacza to przyglądanie się sytuacji bez uprzedzeń, z naciskiem na możliwości działania i docenianie nadchodzących okazji. Z takim podejściem spokojnie można przeskoczyć kłody rzucane nam pod nogi. Efektem tego jest rozkwit kreatywności i innowacyjności.

Na czym polega odwrócone myślenie? Jak myśleć na odwrót?

Odwrócone myślenie zaczyna się więc od porzucenia idei tego, co „powinno być”, i otwarcia się na pytanie, czy coś „może takim być”.

#01 Dekonstrukcja, czyli przekształcenie prob­lemu w fakt

Pierwszym krokiem w stronę odwróconego myślenia jest mentalne przejście od „tak, ale…” do „tak”. A więc dosłownie do powiedzenia „tak” w zaistniałej sytuacji.

Spójrzmy prawdzie w oczy zgodnie ze zdrowym rozsądkiem: możesz sobie wmawiać, co tylko chcesz, na temat tego, jak wygląda rzeczywistość. Ale z definicji wygląda ona tak, jak wygląda, jest tym, czym jest. Zaakceptowanie tego pozwala oszczędzić sobie wielu kłopotów.

A więc pierwszy krok (przejście od prob­lemu do faktu) stanowi to, co Berthold Gunster nazywa dekonstrukcją. Sprowadzasz dany prob­lem do faktów, pozbywając się wszelkich wyobrażeń, jak coś powinno wyglądać i trzymając się tego, jak rzeczywiście jest.

#02 Rekonstrukcja, czyli jak obrócić fakt w okazję

Następnie pojawia się paradoksalne, lecz kreatywne dostrzeżenie pewnej okazji.

W ramach drugiego kroku (przejścia od „tak” do „tak – i” działania) zbierasz kawałki w całość, wyłuskujesz fragmenty nagich faktów i zastanawiasz się, co możesz z nimi począć. Takie przekształcenie faktu w okazję to faza rekonstrukcji, przejścia od tego, „co jest”, do tego, czy coś „może takim być”.

Odwrócone myślenie nie wynika z jakichś równań czy formuł matematycznych. Jest pewną formą sztuki, pewną umiejętnością. Jest twórczym procesem, który dostosowuje się do okoliczności.

Strategie odwróconego myślenia

Berthold Gunster proponuje 15 strategii odwróconego myślenia według czterech podstawowych typów podejścia, które możesz wykorzystać, radząc sobie z rzeczywistoś­cią. To uczucie, praca, walka i gra.

Uczucie

Strategie, wykorzystujące uczucie jako punkt wyjścia, opierają na tym, co w ludziach dobre, na sprzyjających okolicznościach, które stwarza bieżąca sytuacja i nadziei oraz wierze w zmianę na lepsze. Kluczowymi elementami tych strategii są akceptacja, zgoda i cierpliwość.

Praca

Strategie te przydają się, gdy prob­lem wymaga wytrwałości i determinacji. Ten rodzaj odwróconego myślenia wymaga uczenia się metodą prób i błędów, dużej praktyki, wytrwałości i hartu ducha.

Walka

Te strategie powinno się stosować, gdy rzeczywistość jest wobec nas wrogo nastawiona. Nieuczciwość, manipulacja i chciwość to najprawdziwsze ludzkie przymioty, z którymi musimy umieć sobie jakoś radzić. Kluczowymi elementami tych strategii są: zarządzanie, kuszenie, perswazja i współpraca

Gra

Istnieją strategie, których punktem wyjścia jest gra; konstatacja, że zwykle wygrywa ta osoba, która sama ustanawia reguły gry. Czasem najszybszym sposobem odwrócenia myślenia o danym prob­lemie jest po prostu zmiana reguł gry. Te strategie kładą nacisk na kreatywność, inteligencję i poczucie humoru.

Gdy mierzysz się z sytuacją, w wypadku której chcesz odwrócić myślenie, zawsze zacznij od postawienia sobie pytania, z jakim nastawieniem do niej podejść: z uczuciem i uwagą czy przygotować się do walki? Czy być gotowym do ciężkiej pracy? A może jednak najskuteczniejsza będzie gra?

Bardzo często intuicyjnie wyczuwamy, która z tych postaw najlepiej sprawdza się w danej sytuacji.

Słowo na zakończenie

“Tak, ale…” to myślenie, jak być powinno, a nie jest. “Tak – i…” Dostrzeganie tego, co jest i co można z tym zrobić.

Metoda Omdenken i książka Odwrócone myślenie. Jak odmienić życie, obracając problem w okazję dotyczy właś­nie tego, jak zamienić postawę „tak, ale…” w nastawienie „tak – i…” we włas­nym stylu życia. Jest o przejściu od myślenia kategoriami prob­lemów do myślenia kategoriami możliwości.

Gdy podchodzimy do prob­lemów na zasadzie akceptacji połączonej z określonym sposobem myślenia, możemy zaskakująco łatwo odkryć rozwiązania nowatorskie. Spojrzenie na prob­lem pod nowym kątem, choćby nieco z boku, może pomóc wnikliwiej ocenić daną sprawę przy minimalnym wysiłku. Nie musimy więc walczyć z naszymi prob­lemami, możemy je po prostu przekształcić w okazje. Możemy uczynić je naszymi sojusznikami.

Odwrócone myślenie. Jak odmienić życie, obracając problem w okazję?

W obliczu życiowych wyzwań przestań w końcu powtarzać: “tak, ale…” i zacznij na nie odpowiadać: “tak-i…”.

Etap 1. Określenie problemu

Dokładnie rozważ, co blokuje twój postęp i zastanów się:

• Czy to naprawdę jest problem?
• Czy musi to być natychmiast rozwiązane?
• Czy warto poświęcić temu uwagę?

Etap 2. Strategia podejścia do problemu

Zastanów się, czy problem zasługuje na twoje zmartwienia.

• Czy możesz go pokonać bez większego trudu?
• Czy lepiej jest “pracować” nad problemem, czy może skuteczniej będzie zmienić podejście do sytuacji?

Etap 3. Zmiana perspektywy

Wypróbuj jedną lub więcej z 15 sugerowanych przez Berthold Gunstera technik, takich jak:

• Strategia przewrotu – zmień zasady gry na swoją korzyść!
• Strategia eksponowania – obróć słabości w mocne strony!
• Strategia przywłaszczenia – przeciągnij przeciwności na swoją stronę!
• Strategia wzmocnienia – skoncentruj się na tym, co działa dobrze, i to ulepsz!

W książce “Odwrócone myślenie” Berthold Gunster jasno demonstruje, jak zmieniać swoje podejście do myślenia o problemach na różnych etapach, od tych najprostszych po absolutnie złożone, i zastanowić się, czy nie warto powrócić do początku, zamiast niepotrzebnie komplikować sytuację.

W gruncie rzeczy odwrócone myślenie może – paradoksalnie – poprawić twoje życie. Bez uciekania od włas­nych prob­lemów lub zaprzeczania im jak jakaś Pollyanna, która dostrzegała jedynie pozytywne aspekty życia, ale przez zrozumienie ich, rozpoznanie i zaakceptowanie bólu, straty czy potrzeby.

Prob­lemy mogą cię osłabiać, mogą jednak również dać ci możliwość stania się silniejszym, mądrzejszym, bardziej błyskotliwym – w istocie – bardziej kreatywnym. Wiele prob­lemów może bowiem pomóc ci odszukać niespodziewane możliwości. Zatem możesz odwrócić swoje myślenie o nich. Książka “Odwrócone myślenie” dać ci odpowiednie narzędzia i pomysły, jak myśleć o nich w sposób odwrócony.

Odwrócone myślenie wcale nie jest proste. Wymaga niezłych umiejętności. Ale nie obawiaj się. Takie umiejętności można zdobyć. Prawdopodobnie najtrudniejsze jest wypracowanie w sobie pewnego fundamentalnego podejścia: “należy zaakceptować ­rzeczy, których nie możesz w swoim życiu zmienić – zupełnie jak aktor, który musi improwizować – oraz wymyślić, co możesz z nimi zrobić”.

Odwróć myślenie i pomyśl o nowych możliwościach!

“Prob­lemy to w istocie nic innego jak nasza frustracja, która po prostu nie przybrała jeszcze swej właściwej formy. Frustracja, z której można czerpać satysfakcję, gdy zostanie odwrócona i przekształcona w nową, pożądaną, olś­niewającą rzeczywistość”. – Berthold Gunstera

Źródło: Odwrócone myślenie. Jak odmienić życie… – Berthold Gunster, wydawnictwo Purana 2024, tłumaczenie Sławomir Poloczek

Podoba Ci się?

Sprawdź też: Jak pobudzić kreatywność? 4 wyzwalacze kreatywności