W dzisiejszym świecie, pełnym napięć i konfliktów, szukamy narzędzi, które pomogą nam porozumiewać się z większą empatią i zrozumieniem. Książka Marshalla B. Rosenberga Porozumienie bez przemocy. O języku życia przynosi odpowiedź na to, jak tworzyć relacje oparte na szacunku, empatii i współczuciu. Metoda PBP (NVC), którą opisuje autor, zrewolucjonizowała podejście do komunikacji na całym świecie, pomagając ludziom w rozwiązywaniu konfliktów, budowaniu głębszych więzi oraz odkrywaniu własnej siły emocjonalnej. W tym artykule odkryjemy, czym jest Porozumienie bez Przemocy (PBP, Nonviolent Communication NVC), jak działa czterostopniowy model komunikacji, czym jest potęga empatii i jak stosować tę metodę w codziennym życiu.
„W życiu szukam współczucia, przepływu między sobą a innymi ludźmi, opartego na wzajemnym dawaniu z serca”. – Marshall B. Rosenberg
NVC – Porozumienie bez przemocy – klucz do lepszych relacji i życia w harmonii
Na czym polega Porozumienie Bez Przemocy – metoda PBP?
Porozumienie bez Przemocy (PBP) to metoda komunikacji, która pozwala na wyrażanie siebie w sposób autentyczny, ale jednocześnie pozbawiony przemocy. Rosenberg odnosi się do idei „nonviolence” Mahatmy Gandhiego, tłumacząc ją jako naturalny stan współodczuwania, w którym przemoc ustępuje miejsca współczuciu. Podstawą PBP jest czterostopniowy model, który pomaga zrozumieć i wyrazić swoje potrzeby, jednocześnie otwierając się na perspektywę innych.
- Spostrzeżenia – obiektywne zauważenie, co się wydarzyło, bez oceniania. Unikamy osądów i ocen, skupiając się na faktach. Na przykład: „Zauważyłem, że raport nie został dostarczony na czas.”
- Uczucia – identyfikacja tego, co czujemy w odpowiedzi na sytuację. Rozpoznajemy swoje emocje, które wynikają z sytuacji, np. „Czuję frustrację.”
- Potrzeby – określenie, jakie potrzeby stoją za naszymi uczuciami. Szukamy, jakie nasze potrzeby zostały naruszone, np. „Potrzebuję dotrzymywania terminów, aby zachować harmonię w pracy.”
- Prośby – wyrażenie konkretnych działań, które mogłyby wzbogacić nasze życie. Formułujemy konkretną prośbę, np. „Czy mógłbyś dostarczać raporty zgodnie z harmonogramem?”
Przykład? Zamiast oskarżenia „Jesteś nieodpowiedzialny!”, możemy powiedzieć: „Kiedy widzę, że rachunki nie zostały zapłacone, czuję niepokój, bo potrzebuję bezpieczeństwa finansowego. Czy mógłbyś zapłacić je do jutra?”
Kilka podstawowych uczuć i potrzeb
Rosenberg podkreśla, że nasze uczucia są kluczem do zrozumienia własnych potrzeb. Wyróżnia kilka podstawowych emocji, takich jak radość, smutek, złość, lęk czy wdzięczność. Podobnie jest z potrzebami – wszyscy ludzie pragną takich rzeczy jak bezpieczeństwo, miłość, autonomia, akceptacja czy poczucie wspólnoty.
Zrozumienie tego uniwersalnego języka pomaga nam dostrzec, że pomimo różnic kulturowych czy osobistych, wszyscy jesteśmy do siebie podobni. Przykładowo, osoba wyrażająca frustrację mogła poczuć, że jej potrzeba bycia wysłuchaną nie została zaspokojona. To zrozumienie otwiera drzwi do prawdziwego dialogu.
Potęga empatii
Empatia to serce Porozumienia bez Przemocy. Jak pisze Rosenberg, empatia to „głębokie wsłuchanie się w uczucia i potrzeby drugiej osoby”. Wymaga od nas obecności, rezygnacji z osądzania i pełnego skupienia na rozmówcy.
Empatia nie oznacza zgody na wszystko, lecz raczej świadomego zrozumienia perspektywy drugiej osoby. To dzięki empatii możemy zbudować głębsze więzi i tworzyć przestrzeń dla prawdziwego dialogu. Rosenberg opisuje sytuacje, w których empatia rozładowała najbardziej napięte konflikty – od rodzinnych sporów po negocjacje międzynarodowe. Przykładem może być konflikt w obozie uchodźców, gdzie Rosenberg, poprzez empatyczne wsłuchanie się w potrzeby drugiej strony, doprowadził do otwartej i owocnej rozmowy.
Rozwiązywanie konfliktów i mediacje
Metoda PBP jest szczególnie skuteczna w rozwiązywaniu konfliktów. Rosenberg przedstawia etapy mediacji, które pomagają stronom skonfliktowanym zrozumieć wzajemne potrzeby i znaleźć rozwiązania korzystne dla obu stron. Kluczem jest oddzielenie potrzeb od strategii – to, co wydaje się niemożliwe do pogodzenia, często znajduje rozwiązanie, gdy skupimy się na głębszych motywacjach.
Przykład: Konflikt między pracownikami może wynikać z poczucia nierówności w obowiązkach. Zamiast wzajemnego obwiniania, metoda PBP pozwala obu stronom wyrazić swoje uczucia i potrzeby, co prowadzi do wypracowania wspólnego rozwiązania.
Kiedy użycie siły jest nieuniknione?
Choć PBP promuje rozwiązania bez przemocy, Rosenberg przyznaje, że czasem użycie siły jest nieuniknione, np. w sytuacjach ochrony życia. Ważne jednak, by siła była stosowana z intencją ochrony, a nie karania, co minimalizuje ryzyko dalszej eskalacji konfliktu.
W szkole czy pracy zastosowanie tej zasady oznacza, że podejmujemy działania ochronne w sytuacjach kryzysowych, ale zawsze z dbałością o długofalowe budowanie relacji.
Jak wyrazić uznanie językiem PBP?
Uznanie w PBP opiera się na szczerości i trzech elementach:
- Opis konkretnego działania – „Doceniam, że posprzątałeś kuchnię.”
- Uczucia związane z tym działaniem – „To sprawiło, że poczułem się szczęśliwy.”
- Potrzeba, którą to działanie zaspokoiło – „Zaspokoiło to moją potrzebę porządku i harmonii.”
Takie podejście sprawia, że pochwała staje się autentyczna i buduje głębsze więzi między ludźmi. Rosenberg podkreśla, że wyrażanie uznania to akt, który wzbogaca obie strony – zarówno osobę udzielającą pochwały, jak i tę, która ją otrzymuje.
Jak stosować PBP w codziennym życiu?
PBP można wdrażać na wielu poziomach – w rodzinie, pracy, szkole czy negocjacjach. To uniwersalne narzędzie sprawdza się w każdej sytuacji, gdzie zależy nam na autentycznym i pełnym szacunku dialogu. Przykłady z życia pokazują, jak PBP może przemienić trudne relacje, przywrócić harmonię w rodzinach czy zbudować bardziej wspierające środowisko pracy.
Dzięki prostym narzędziom PBP można również poprawić relacje z samym sobą. Wyrażanie i zrozumienie własnych uczuć i potrzeb to pierwszy krok do lepszego życia emocjonalnego. Uczestnicy warsztatów Rosenberga często opowiadają, jak zmiana sposobu myślenia wpłynęła na ich codzienne interakcje i poczucie szczęścia.
Słowo na zakończenie
Porozumienie bez Przemocy to nie tylko metoda komunikacji, ale także sposób życia, który uczy nas, jak budować lepsze relacje z samym sobą i z innymi. Dzięki prostym narzędziom, takim jak czterostopniowy model PBP, możemy zmieniać nasze codzienne interakcje i tworzyć świat pełen empatii i zrozumienia.
Czy jesteś gotowy, by zrobić pierwszy krok ku lepszej komunikacji? Przeczytaj książkę Marshalla B. Rosenberga i zacznij odkrywać moc, jaką niesie Porozumienie bez Przemocy. To podróż, która może odmienić twoje życie – i życie tych, którzy są wokół ciebie.
SŁOWA TO OKNA (a czasem mury)
W twoich słowach słyszę wyrok,
Czuję się osądzona i odprawiona.
Zanim odejdę, muszę się upewnić,
Czy właśnie to chciałeś mi rzec?
Nim się poderwę do obrony,
Zanim przemówię z bólem lub strachem,
Zanim zbuduję mur ze słów,
Powiedz, czy mnie nie myli słuch?
Słowa to okna, a czasem mury,
Skazują nas, ale też wyzwalają.
Kiedy mówię, kiedy słyszę,
Niech bije ze mnie miłości blask.
Pewne rzeczy koniecznie chcę powiedzieć,
Bo tyle dla mnie znaczą.
Jeśli z moich słów nie wynika, o co mi idzie,
Czy pomożesz mi wyrwać się na wolność?
Jeśli zabrzmiały, jakbym cię chciała poniżyć,
Jeśli poczułeś, że mi na tobie nie zależy,
Spróbuj wsłuchać się w nie głębiej
I dotrzeć do uczuć, które są nam wspólne.
Ruth Bebermeyer
Autor: Marshall B. Rosenberg
Źródło: Porozumienie bez przemocy Autor: Marshall B. Rosenberg, Wydawnictwo Czarna Owca 2022, tłumaczenie Marta Markocka-Pepol, Michał Kłobukowski
Podoba Ci się? 
Sprawdź też: Siła komunikacji. Jak prowadzić rozmowy, które coś znaczą?
