Sztuka samodzielnej nauki. Jak się uczyć aby się nauczyć?

Obecnie dostęp do wiedzy i informacji jest prostszy niż kiedykolwiek. Nie trzeba ograniczać się do tradycyjnych metod nauki, jak edukacja w szkole czy na studiach. Internet zmienił wszystko. Jeśli tylko chcesz możesz samodzielnie nauczyć się praktycznie wszystkiego.

Samodzielna nauka nie jest nową koncepcją. Nowością jest natomiast niespotykana wcześniej dostępność tej metody zdobywania wiedzy. Samodzielna nauka może dać Ci wiele korzyści.

Samodzielna nauka pozwala rozwijać umiejętności, kształtować dobre nawyki i poszerzać zainteresowania. Pozwala być na bieżąco z najnowszymi trendami, odkryciami i osiągnięciami. Bycie samoukiem umożliwia poszerzanie wiedzy i naukę przez całe życie, nawet po zakończeniu formalnej edukacji.

Im więcej wiesz i im częściej korzystasz w praktyce ze zdobytej wiedzy, tym więcej sukcesów będziesz osiągać. Jednak samodzielna nauka wymaga też większej wewnętrznej motywacji i zaangażowania. Dlatego, że gdy uczymy się sami, musimy samodzielnie kierować naszym procesem nauki. Odgrywać jednocześnie dwie role: ucznia i nauczyciela. Trzeba wykazać się samodyscypliną, zaangażowaniem i umiejętnym planowaniem.

“Samodzielna nauka zaczyna się od powiedzenia samemu sobie, że na pewno jesteś w stanie osiągnąć biegłość w nowej dziedzinie — po prostu dlatego, że tego chcesz”. – Peter Hollins

Ale jak się samodzielnie uczyć aby się nauczy? Aby samodzielna nauka była efektywna i dawała nam najlepsze efekty powinniśmy się do niej dobrze przygotować. Warto więc korzystać ze sprawdzonych metod, które będą wspierać nas w procesie samodzielnej nauki i pomogą szybciej oraz efektywniej przyswoić nową wiedzę.

Jedną z takich skutecznych metod, które mogą pomóc w Ci w samodzielnej nauce jest metoda SQ3R zwana też “Metodą Robinsona”. Metoda SQ3R sprawdza się nie tylko przy czytaniu jednego tekstu czy podręcznika. Można na niej oprzeć cały program nauki i z powodzeniem wykorzystać ją w procesie samodzielnego uczenia się. Przyjrzyjmy się więc na czym polega metoda SQ3R i co robić, żeby się nauczyć. Zaczynamy!

Sztuka samodzielnej nauki. Jak się uczyć aby się nauczyć? Metoda SQ3R krok po kroku do wiedzy!

Nazwa metody SQ3R, wzięła się od pierwszych liter jej 5 elementów:

Survey (wstępne zapoznanie się)

Pierwszy etap tej metody ma na celu uzyskanie ogólnego pojęcia o tym, o czym zaraz będziesz czytać i czego się będziesz uczył. Etap wstępnego zapoznania się (ang. survey) służy temu, aby poznać ogólny zarys omawianego zagadnienia.

Podręczniki i prace naukowe mają nieco inną formę niż książki narracyjne, które czytamy głównie dla przyjemności. Podręczniki są często grube i wypełnione masą informacji, zawierają dużo szczegółowych danych, tabel wykresów i komentarzy. Jeśli zaczniesz czytać podręcznik, nie sprawdzając o czym jest ogólnie cała książka będziesz poruszać się trochę na oślep.

Wstępne zapoznanie się polega na poznaniu struktury danej książki, obejmującej tytuł, wstęp lub przedmowę, tytuły części i rozdziałów, podtytuły i nagłówki. Jeśli książka zawiera zdjęcia albo grafiki, możesz je obejrzeć. Dzięki wstępnemu zapoznaniu będziesz mógł określić i ukształtować cele, które chcesz osiągnąć, czytając daną książkę.

Etap wstępnego zapoznania się nie dotyczy tylko książek. Odnosi się też do materiałów, które nie mają tak uporządkowanej treści jak to jest w przypadku podręczników. Mogą być to np. różnego rodzaju artykuły i publikacje dostępne w Internecie. Wówczas taką ogólną strukturę materiału najlepiej przygotować samodzielnie w formie konspektu.

Wykorzystaj etap wstępnego zapoznania się do tego, aby stworzyć ogólny schemat poznawanego materiału. Skup się na gromadzeniu i organizowaniu. Uporządkuj zebrane materiały. Nie musisz jeszcze wgłębiać się w dane zagadnienie, na to przyjdzie czas.

Opracuj ogólny plan, który pomoże Ci w nauce. Postaraj się określić, czego chcesz się dowiedzieć, najdokładniej jak to możliwe. Ważne jest to, żebyś uzyskał ogólny pogląd na dany temat, zanim przejdziesz do szczegółów. Dzięki temu zrozumiesz, na czym będziesz się koncentrować podczas nauki i dlaczego.

Question (pytania)

Na etapie pytań (ang. questions) nie przechodzisz jeszcze do szczegółów. Celem fazy pytań jest przygotowanie umysłu na to, żeby się skupił na zebranych materiałach i wszedł z nimi w interakcję.

Na etapie pytań przeglądasz podręcznik tytuły rozdziałów, nagłówki i podtytuły, a następnie przekształcasz je w pytania. Sformułuj kilka pytań, na które chciałbyś uzyskać odpowiedzi. Takie działanie sprawia, że wymyślony przez autora książki czy podręcznika tytuł zamienia się w wyzwanie albo problem do rozwiązania.

Kiedy już uporządkowałeś materiały tak, żeby lepiej zaplanować sobie naukę, możesz przekształcić niektóre zagadnienia w pytania albo opisy celów, które chcesz osiągnąć. Opierając się na zebranych materiałach źródłowych i zaobserwowanych schematach, zastanów się, jakie konkretne odpowiedzi chcesz uzyskać podczas swojej nauki. Wypisz je.

Read (czytanie)

Kolejny etap to czytanie (ang. read). Wreszcie jesteś gotowy, żeby zapoznać się z treścią zebranych materiałów. Stworzyłeś ogólny konspekt, sformułowałeś pytania i określiłeś kilka celów swojej nauki. Dzięki temu, gdy przystąpisz do czytania, jesteś już całkiem dobrze zaznajomiony z tematem. Czytając będziesz szukać odpowiedzi na pytania, które postawiłeś.

Jest to etap, od którego naukę zaczyna większość osób. Pomijają niestety etap wstępnego zapoznania i formułowania pytań. Często kończy się to porażką, ponieważ brakuje im niezbędnych podstaw, a ich oczekiwania są nierealne. Dlatego też tak ważne jest, aby przeprowadzić celowy i świadomy proces przygotowawczy, dzięki któremu lepiej zrozumiesz to, co czytasz.

Jeśli korzystasz również z innych źródeł, takich jak pomoce wizualne, kursy e-learning czy materiały dostępne w Internecie, używaj ich tak samo jak książki na etapie czytania. Świadomie i wytrwale, mając w głowie cel pełnego zrozumienia każdej koncepcji, o której się uczysz. Zaplanuj efektywnie swój czas nauki w taki sposób, aby osiągnąć możliwie najwyższy poziom zrozumienia każdego zagadnienia.

Recite (powtarzanie)

Kiedy już jesteś zaznajomiony z danym materiałem, przechodzisz do etapu powtarzania (ang. recite). Jest to kluczowy etap przetwarzania nowo zdobytej wiedzy i główna różnica między czytaniem w ramach nauki a czytaniem dla przyjemności. Celem tej fazy jest przeorientowanie umysłu i uwagi w taki sposób, aby ugruntować zdobytą wiedzę. Chodzi o dosłowne powtarzanie informacji.

Zadawaj sobie pytania, najlepiej na głos, związane z tym, o czym czytasz. Na tym etapie możesz też robić notatki, a także podkreślać najważniejsze punkty. Powtarzanie może mieć charakter ustny lub pisemny. Ważne jest jednak, abyś powtarzał to, czego się nauczyłeś, własnymi słowami, a nie kopiował zdania wyczytane w książce. Dzięki temu lepiej przyswoisz sobie nową wiedzę i ujmiesz ją w słowa, które rozumiesz, a wszystkie nowe informacje zapamiętasz w zrozumiałym dla Ciebie języku.

Najważniejsze jest to, żebyś poświęcił odpowiednio dużo czasu na powtórzenie i sparafrazowanie nowych informacji, dbając o to, by były zrozumiałe przede wszystkim dla Ciebie.

Review (przegląd)

Ostatni etap to przegląd (ang. review). Polega na tym, aby wrócić do informacji, o których się przeczytało. Przypomnieć sobie najważniejsze punkty, rozwijając umiejętność zapamiętania nowego materiału.

Celem tego etapu jest utrwalenie zapamiętanego materiału, ale nie tylko. Pomaga on dostrzec między różnymi zagadnieniami powiązania i podobieństwa, których mogłeś początkowo nie zauważyć, a także spojrzeć na pewne koncepcje i idee w szerszym kontekście. Oprócz tego pomaga w doskonaleniu umiejętności zorganizowania się, dzięki której pójdzie Ci dużo łatwiej, gdy będziesz przechodzić ten sam proces podczas nauki kolejnych zagadnień.

Oto niektóre z taktyk, które możesz wykorzystać na tym etapie. Polegają one na napisaniu kolejnych pytań dotyczących najważniejszych zagadnień, udzieleniu ustnej odpowiedzi na niektóre z nich (jeśli potrafisz), przejrzeniu notatek, przygotowaniu fiszek z najważniejszymi koncepcjami i terminologią, przepisaniu spisu treści własnymi słowami czy narysowaniu mapy myśli. Oczywiście możesz robić sobie notatki ze wszystkiego, czego się nauczyłeś, czy to w formie pisemnej, czy wizualnej. Każdy sposób na to, żeby lepiej zrozumieć, przyswoić i zapamiętać nowe informacje, jest dobry.

Potraktuj ten etap jako naturalną kontynuację etapu pierwszego. Teraz już dobrze znasz ogólny zarys omawianego zagadnienia i zdążyłeś się zagłębić w najdrobniejsze szczegóły. Dlatego zrób krok do tyłu i spójrz na całość raz jeszcze, aby stworzyć lepsze, dokładniejsze i bardziej trafne powiązania. Jeżeli połączysz to z zapamiętywaniem, znacząco znacząco skrócisz sobie drogę do osiągnięcia biegłości w wybranej dziedzinie.

“Metoda SQ3R nie służy tylko temu, żeby „zaatakować” jakąś książkę — to raczej plan „ataku” całej dziedziny wiedzy lub czegokolwiek innego, czego chcesz nauczyć się samodzielnie”. – Pete Hollins

Uwagi końcowe

Dzięki metodzie SQ3R czytanie i nauka staje się bardziej aktywną czynnością, a informacje i wiedza pozostaną na dłużej w Twojej głowie. Początkowo ta metoda może wydawać Ci się żmudna i skomplikowana. Fakt, aby metoda SQ3R przyniosła spodziewane efekty, potrzebna jest cierpliwość i dobra organizacja. Jeżeli jednak wykażesz się tymi cechami i z zaangażowaniem i wytrwałością będziesz realizować kolejne kroki, odkryjesz, że ta metoda bardzo pomaga zrozumieć i zapamiętać każde złożone zagadnienie. A z czasem, gdy nabierz wprawy w stosowaniu tej metody będzie Ci szło coraz łatwiej i przyniesie Ci wiele korzyści.

Co jeszcze zrobić, aby samodzielna nauka stała się łatwiejsza?

Każdy może uczyć się sam. Jednak samodzielna nauka, podobnie jak każde inne życiowe przedsięwzięcie, nie jest czymś, co można po prostu zacząć robić z dnia na dzień. Najlepsze efekty uzyskasz wtedy, gdy stworzysz odpowiedni grunt mentalny i emocjonalny pod Twoje przyszłe sukcesy.

To co może Ci w tym pomóc to przeczytanie na wstępie książki “Sztuka samodzielnej nauki. Jak zdobyć dowolną umiejętność w krótszym czasie i jak pokierować własną edukacją“, której autorem jest Peter Hollins. Książka dzięki wydawnictwu Onepress i tłumaczeniu Joanna Sugiero dostępna jest po polsku.

Ten poradnik jest zwięzłym, praktycznym przewodnikiem dla każdego, kto chce z powodzeniem samodzielnie uczyć się różnych rzeczy. Dzięki niej szybko zrozumiesz, jakie są warunki powodzenia samodzielnej nauki i jak się do niej dobrze przygotować.

Dowiesz się więcej o metodzie SQ3R oraz innych praktycznych sposobach, które wspierają efektywną naukę. Przyswoisz sobie zasady tzw. piramidy sukcesu w nauce: pewności siebie, zarządzania sobą i nauki. Nauczysz się skutecznych technik określania celów i automotywacji.

Istnieją określone umiejętności i nawyki, które musisz rozwijać w swojej misji samodzielnej nauki. Książka Peter Hollinsa z pewnością Ci w tym pomoże i wskaże Ci właściwy kierunek, w którym warto podążać, aby nasza nauka by skuteczna i dawała na satysfakcję.

Zyskaj możliwość nauczenia się wszystkiego, czego tylko zapragniesz!