Stoicyzm to praktyczna filozofia oparta na przekonaniu, że wszyscy ludzie mogą wieść satysfakcjonujące życie. Stoicyzm przekonuje, że każdy może cieszyć się dobrym życiem bez względu na zewnętrze okoliczności Stoicyzm został zapoczątkowany w III wieku p.n.e. w starożytnej Grecji, ale filozofia ta w znaną nam dziś postać ukształtowała się ostatecznie w starożytnym Rzymie. Spojrzenie na życie pierwszych stoików może pomóc nam ujrzeć nasze w życie w nowym świetle. Stoicy byli przecież ludźmi z krwi i kości, takimi samymi jak my. Jeśli oni mogli stworzyć i praktykować filozofię stanu spokojnego szczęścia, to my również możemy się nią cieszyć. Oto dla Ciebie najlepsze stoickie cytaty od wielkich stoków!
Kiedy czekamy na życie, życie przemija. – Seneka
Kim byli najbardziej znani stoicy?
Szczególny wpływ wpływ na tworzenie i rozwój filozofii stoickiej wywarli
Zenon z Kition (ok. 335 – ok. 263 P.N.E.) – kupiec, który po utracie statku i cennego ładunku postanowił zostać filozofem. Uważa się go za założyciela szkoły stoików.
Seneka Młodszy (4 P.N.E. – 65 N.E.) – rzymski mąż stanu, którego listy na temat moralności stanowią znaczną część zachowanej literatury stoickiej
Epiktet (55 – 135 N.E.) – był niewolnikiem, ale uzyskał wolność i stanął na czele szkoły stoickiej. Jego dzieła są chyba najbardziej pełnym źródłem wiedzy na temat tej filozofii.
Marek Aureliusz (121 – 180 N.E.) – cesarz rzymski, który prowadził osobisty dziennik filozoficzny – Rozmyślania, który daje nam bezpośredni wgląd w myśli praktykującego stoika. Stanowi on jedno z głównych dzieł stoików, które przetrwały do naszych czasów.
Najlepsze stoickie cytaty wielkich stoików
Cytaty Zenon z Kition
Czyż ból i życie nie są sobie pokrewne? – Zenon z Kition
Szczęście to jest dobry przepływ życia. – Zenon z Kition
Celem człowieka jest rozważny wybór rzeczy, które są zgodne z naturą. – Zenon z Kition
Uzbrój swoją wrażliwość tak, aby życie jak najmniej cię krzywdziło. – Zenon z Kition
Natura dała nam jeden język i dwoje uszu, abyśmy słuchali dwa razy tyle, ile mówili. – Zenon z Kition
Mędrzec nie będzie twierdzić tego, co mu się tylko wydaje, i dzięki temu nigdy nie przytaknie fałszowi. – Zenon z Kition
Mamy dwoje uszu i jedne usta, więc powinniśmy więcej słuchać niż mówić. – Zenon z Kition
Człowiek podbija świat podbijając samego siebie. – Zenon z Kition
Cytaty Seneka
Aby zmniejszyć niepokój, musisz założyć, że to czego się obawiasz, z pewnością się wydarzy. – Seneka
Kiedy czekamy na życie, życie przemija. – Seneka
Nie to jest nienaruszalne, w co nikt nie godzi, lecz to, co nie podlega uszkodzeniu. – Seneka
Kobieta albo kocha, albo nienawidzi; trzeciego nic nie umie. – Seneka
Najlepszym lekarstwem na gniew jest poczekać. Wrogość natychmiast znika, jeśli się jej wyrzeknie jedna ze stron. – Seneka
Umysł który niepokoi się o przyszłe wydarzenia, jest nieszczęśliwy. – Seneka
Z szybkim upływem czasu należy walczyć prędkim korzystaniem z niego. – Seneka
Wszystkie rzeczy ludzkie są krótkie i nietrwałe; i w czasie, który nie ma granic nic nie znaczą. – Seneka
Są inne rzeczy, które godzą w mędrca, choć go nie załamują, jak na przykład boleści fizyczne i kalectwo ciała, jak utrata przyjaciół i dzieci, jak klęska pożogą wojny spustoszonej ojczyzny. Nie przeczę, że takie nieszczęścia odczuwa mędrzec, bo przecież nie przypisujemy mu twardości skały ni stali. Żadna to siła, jeżeli znosisz coś, czego nie czujesz. Jak więc mają się rzeczy? Pewne ciosy trafiają w mędrca, ale kiedy go trafią, zwycięsko je znosi, unieszkodliwia i osłabia ich siłę. Na każde słabsze uderzenie jest niewrażliwy i nie posługuje się przeciw nim zwyczajną sobie siłą, przy pomocy której wytrzymuje twarde i ciężkie razy, ale albo na nie wcale nie zwraca uwagi, albo zbywa je śmiechem. – Seneka
Niechaj umysł nasz gotuje się do przeciwności właśnie w czasie zupełnie wolnym od trosk i niechaj uodparnia się na ciosy zmiennej fortuny w okresie, kiedy doznaje jej dobrodziejstw. Żołnierz odbywa ćwiczenia wojskowe podczas pokoju; nie mając przed sobą żadnego nieprzyjaciela, buduje umocnienia i wyczerpuje się pracą na razie niepotrzebną, by móc kiedyś podołać potrzebnej. Jeśli nie chcesz, by ktoś trwożył się w chwili niebezpiecznej, zaprawiaj go do tego przed nadejściem niebezpieczeństwa. Trzymali się tej zasady ci, którzy każdego miesiąca naśladując ludzi ubogich pędzili życie prawie w niedostatku, aby nigdy nie lękać się tego, z czym się tak wiele razy zapoznali. – Seneka
Gdy chcesz głupiego zobaczyć, nie potrzeba szukać daleko. – Seneka
Dobrym szkodzi, kto złych nie karze, gdy trzeba. – Seneka
Droga wzrostu jest powolna, ale droga do ruiny jest szybka. – Seneka
Największą przeszkodą w życiu jest oczekiwanie, które zależy od jutra i marnuje dzień dzisiejszy. – Seneka
Nic (…) nie wydaje mi się większym nieszczęściem niż człowiek, którego żadna i nigdy nie spotyka przeciwność. – Seneka
Gniewać się na możnego znaczy — szukać sobie nieszczęścia. – Seneka.
Zawsze człowiek bardziej się boi złego, którego nie zna. – Seneka
Przeszedłeś przez życie bez walki. Nikt się nie dowie, ani nawet ty sam, co potrafisz. – Seneka
Kto nie może mieć nadziei na nic, niech na nic nie traci nadziei. – Seneka
Trzeba, żebyś żył dla innych, jeżeli chcesz żyd dla siebie. – Seneka
Jest coś poważnego w prawdziwej radości. – Seneka
Nie wiążę się nauką żadnego z mistrzów stoickich. Ja także mam prawo do myślenia – własnym rozumem!. – Seneka
Bogactwa mądremu służą, nad głupim panują. – Seneka
Zawiść jest raną duszy. – Seneka
Nigdy nie będzie szczęśliwy ten, kogo dręczy myśl, że ktoś jest szczęśliwszy od niego. – Seneka
Czymże więc jest szczęśliwe życie? Wolnością od trosk i nieprzerwaną spokojnością. A tej użyczy nam wzniosłość ducha, użyczy niezłomna stałość w należytym ocenianiu wszystkiego. – Seneka
Jak dziecię nie kocha matki dlatego, że jest bogatą, piękną, ale że jest matką, tak samo nikt nie powinien kochać ojczyzny dlatego, że jest potężną i bogatą, ale że jest ojczyzną. – Seneka
Słodko jest przypomnieć sobie, co się gorzkiego cierpiało. – Seneka
Nic lepszego jak z drugimi bardzo mało, a ze sobą bardzo wiele rozmawiać. – Seneka
Jeśli chcesz być kochany, kochaj sam. – Seneka
Żyć to znaczy walczyć. – Seneka Młodszy
Tym więcej pragniemy, im więcej przypadło nam w udziale. – Seneka Młodszy
Przyjaźń zawsze jest pożyteczna, a miłość często szkodliwa. – Seneka
Świadomość złego postępowania jest pierwszym krokiem do zbawienia. Musisz się przyłapać na robieniu tego, zanim będziesz mógł to naprawić. – Seneka
Podstawową oznaką uporządkowanego umysłu jest zdolność człowieka do pozostawania w jednym miejscu i przebywania we własnym towarzystwie. – Seneka
Najlepszą jest rzeczą, by zaraz pierwszą podnietę do gniewu natychmiast stłumić i przeciwstawić mu się w samych jego początkach, jak również dokładać starań, abyśmy w gniew nie wpadali. Jeśli bowiem już nas zacznie ponosić na oślep, wtedy trudny jest odwrót do namysłu jako jedynego ratunku, ponieważ tam się kończy panowanie rozumu, gdzie raz wtargnęła namiętność, a z woli naszej przyznane zostało jej jakieś prawo. – Seneka
Mylić się jest rzeczą ludzką. (Humanum errare est.) – Seneka Starszy
Życie szczęśliwe pozostaje w harmonii ze swoją naturą, lecz można je osiągnąć pod warunkiem, że umysł jest, przede wszystkim, zdrowy i nieustannie zachowuje zdrowie; następnie, że jest mężny i silny, dalej: niezwykle wytrzymały, dostosowany do okoliczności, dbały, bez przeczulenia, o swoje ciało i wszystko, co go dotyczy, jak również troskliwy o inne rzeczy, które wnoszą porządek w życie, choć bez podziwu dla żadnej z nich, a w końcu, że zamierza korzystać z darów Losu, lecz nie być ich niewolnikiem. – Seneka
Praca rodzi wesele, a doskonali cnotę. – Seneka
Kiedy rozkosze zmysłowe wyniszczą już duszę i ciało, wtedy żadna rzecz nie wydaje się możliwa do zniesienia, nie dlatego, że twarda, ale dlatego, że się z nią styka ktoś miękki – Seneka
Nadzieja ubogiemu, zbiory łakomemu, śmierć nędznemu jest pociechą. – Seneka
Dobry człowiek nadaje wydarzeniom własne barwy (…) i zawsze umie je obrócić na własną korzyść. — Seneka
Przeciwności losu uczą mądrości, powodzenie ją odbiera. – Seneka
Walka z równym sobie jest niebezpieczna. Z większym – szalona. Ze słabszym – poniżająca. – Seneka
Z życiem jak ze sztuką w teatrze: ważne, nie jak długo trwa, ale jak zagrana. – Seneka Młodszy
Mylić się jest rzeczą ludzką. – Seneka
Dla wielu ludzi zdobycia bogactwa nie kończy ich kłopotów, tylko je zmienia. – Seneka
Słowa człowieka jasno ukazują, jakie jest jego życie. – Seneka
Pamięć otrzymanego dobrodziejstwa starzeć się nie powinna. – Seneka
Nie ma radości z posiadania niczego wartościowego, jeśli nie ma się z kim się tym dzielić. – Seneka
Nikt nie dba o powalonego tyrana. – Seneka
Szczęście jest tym, co dzieje się, gdy przygotowanie spotyka się z okazją. – Seneka
Trzeba całego życia by nauczyć się żyć. – Seneka
Kłamstwo uchodzi niewolnikom, wolnym przystoi prawdę mówić. – Seneka
Kto się chełpi ze swych sławnych przodków, ten się chełpi z cudzych czynów. – Seneka
Ten, to nie chce przebaczać innym, nie może sam oczekiwać przebaczenia. – Seneka
Lepiej być nieuczonym a dobrym, niż uczonym a przewrotnym. – Seneka
Jużci nie woda, nie kasza jęczmienna lub kąsek jęczmiennego chleba dostarcza tej przyjemności: najwyższą rozkoszą jest tu świadomość, że i z tych rzeczy można mieć pełnię zadowolenia – Seneka
Żałowałem nieraz żem mówił; jeszczem nigdy nie żałował, żem milczał. – Seneka
Dla leniwego zawsze jest dzień długi. – Seneka
Ludzi można podzielić na dwie grupy: jedną, która idzie do przodu i coś osiąga, i drugą która podąża za nimi i krytykuje. – Seneka
Szczęście nie tylko samo jest chciwe, ale wystawione jest na chciwość cudzą. – Seneka Starszy
Trzeba całego życia, by nauczyć się żyć. – Seneka
Jeśli naprawdę chcesz uciec od tego, co cię nęka, nie potrzebujesz być w innym miejscu, ale potrzebujesz być inną osobą. – Seneka
[…] mędrzec zadowala się sam sobą. Chce on jednakże mieć i przyjaciela, i sąsiada, i towarzysza — aczkolwiek zupełnie starcza sam sobie. – Seneka
Dlatego mędrzec nie straci niczego, co miałby odczuwać jako stratę. Posiada jedynie cnotę, której nie pozwoli sobie zrabować, wszystkim innym posługuje się jako pożyczką: a któż by się wzruszał stratą tego, co nie jest jego własnością? – Seneka
Dla żeglarza, który nie wie, do jakiego portu podąża, niepomyślny jest każdy wiatr. – Seneka
Mądry człowiek zawsze będzie zastanawiał się nad jakością, a nie ilością życia. – Seneka
Zwykle człowiek broni błędów, które kocha. – Seneka
Dowodem Boskiego początku duszy jest to, że w rzeczach Boskich radość i szczęście znajduje. – Seneka
Żadna inna szkoła nie ma w sobie więcej dobra i łagodności; żadna nie ma więcej miłości wobec ludzi ani więcej uwagi nie poświęca dobru wspólnemu. Cel, jaki nam wskazuje, to być użytecznym, pomagać innym i troszczyć się, nie tylko o siebie samych, lecz o wszystkich i każdego z osobna. – Seneka
Nigdy nie będzie szczęśliwy ten, kogo dręczy myśl, że ktoś jest szczęśliwszy od niego. – Seneka Młodszy
Z braku przeciwnika marnieje odwaga. – Seneka Młodszy
Żadne posiadanie dóbr nie jest miłe bez bliskiego przyjaciela. – Seneka
Kto jest przyjacielem ten kocha ale nie każdy kto kocha jest też przyjacielem. – Seneka
Tymczasem uchwyć się i trzymaj tego, żebyś nie dał się zgnębić przeciwnościom, żebyś nie dowierzał wszystkiemu, co pomyślne, żebyś pilnie baczył na wszelką samowolę losu – tak, jakby to, co może spłatać, istotnie miał ci spłatać. Czego się spodziewasz od dawna, występuje potem łagodniej. – Seneka
Rzuć mnie wilkom, a wrócę na czele stada. – Seneka
Nieważne, w jaki ktoś sposób krzywdę wyrządził, ważne, w jaki ktoś krzywdę ścierpiał. – Seneka
Milczenie jest lekcją wyciągniętą z wielu życiowych cierpień. – Seneka
Dla tych, co idą za naturą, wszystko jest łatwe i wygodne, a życie tych, co na przekór jej postępują, nie jest niczym innym niż wiosłowaniem pod prąd. – Seneka Młodszy
Życie ludzkie opiera się na życzliwości i zgodzie. – Seneka Młodszy
Trzeba się wystawiać na próby. Tylko tak każdy może przekonać się, na co go stać. – Seneka
Zły los może ci odebrać bogactwa, ale nie ducha. – Seneka
Nie ma nikogo bardziej nieszczęśliwego niż człowiek, który nigdy nie był nieszczęśliwy, ponieważ nie było w nim mocy sprawdzenia samego siebie. – Seneka
Namiętności są bodźcami wielu dobrych czynów. – Seneka
Człowiek, który w nic nie wierzy, boi się wszystkiego. – Seneka
Uczymy się nie dla szkoły, lecz dla życia. – Seneka Młodszy
Choć każde przebranie miary wyrządzą nam szkodę, to jednak najbardziej niebezpieczny jest nadmiar szczęścia. Powoduje zaburzenia umysłu, wyczarowuje w wyobraźni ułudne zjawy i gęstym mrokiem zaciera granice pomiędzy fałszem i prawdą. – Seneka
Nie było wielkiego geniuszu bez przymieszki szaleństwa. – Seneka
Nie sądźcie, że radość polega na śmiechu, radość to rzecz bardzo poważna. – Seneka
Żyj z ludźmi, jakbyś był widziany przez Boga; z Bogiem rozmawiaj, jakbyś był słuchany przez ludzi. – Seneka
Odpowiedniejszą rzeczą jest śmiać się z życia, a nie lamentować – Seneka
Nauczając, uczymy się. – Seneka
Czego nie zabrania prawo, zabrania wstyd. – Seneka
[…] a idąc spać, z radością i pogodą ducha mówmy: „Swojem już przeżył i drogi przez los wyznaczonej dokonał. Jeśli Bóg dorzuci nam jeszcze dzień jutrzejszy, przyjmijmy to z zadowoleniem. Beztroskim i najszczęśliwszym panem siebie jest ten, kto wygląda jutra bez niepokoju. Kto powiedział sobie „swojem już przeżył, codziennie wstaje po nowy zysk. – Seneka
Nasz brak zaufania nie jest wynikiem trudności. Trudność, wynika z naszego braku zaufania. – Seneka
Nic niema brzydszego i gorszego, jak niewdzięczny człowiek. – Seneka
Nie ma nic bardziej honorowego niż wdzięczne serce. – Seneka
Ubogiemu brak tego lub owego, łakomemu wszystkiego. – Seneka
Cytaty Epiktet
Gdy doświadczasz wrażenia jakiejś przyjemności, nie pozwól, by to odczucie tobą zawładnęło. Niech ta rzecz zaczeka na ciebie, a ty zadbaj o odsunięcie jej w czasie. Potem pomyśl o obu punktach w czasie — o chwili, w której będziesz się cieszył przyjemnością, i o chwili, która nastąpi po tym wydarzeniu, gdy zaczniesz żałować i robić sobie wyrzuty. Zestaw tę wizję z myślą o tym, jaka radość i zadowolenie z siebie będą ci towarzyszyć, jeśli powstrzymasz się od owej przyjemności. – Epiktet
Najpierw powiedz sobie, kim zostaniesz, a potem rób to, co musisz zrobić. – Epiktet
Bogactwo nie polega na posiadaniu wielkich posiadłości, ale na posiadaniu niewielu potrzeb. – Epiktet
Wszystko zależy od sposobu patrzenia. – Epiktet
Jest tylko jedna droga do szczęścia i polega ona na zaprzestaniu martwienia się o rzeczy, które są poza zasięgiem naszej woli. – Epiktet
Dwoje uszu, a jeden język dała nam natura, abyśmy dwa razy więcej słuchali, niż mówili. – Epiktet
Gdy lekarz widzi że żadne lekarstwo nie pomaga, przestaje się chorym zajmować. Gdy mądry człowiek przestaje ci rady dawać, to znak że cię uważa za nieuleczalnego na duszy. – Epiktet.
Nawet jeżeli wycofaliśmy się z owej rywalizacji o pomyślność i szczęście, nikt nie zabrania nam wrócić do tej walki, a my nie musimy wcale czekać przez kolejne cztery lata na następne igrzyska w Olimpii. Gdy tylko dojdziesz do siebie, zdołasz się pozbierać i rozbudzisz w sobie ten sam zapał, możesz wrócić do walki; jeżeli znów z niej zrezygnujesz, potem możesz ponownie się w nią zaangażować, a jeśli odniesiesz zwycięstwo, w niczym nie będziesz się różnił od osoby, która nigdy nie wycofała się z tego boju. – Epiktet
Kiedy jesteś sam, powinieneś nazwać ten stan spokojem i wolnością, myśląc przy tym, że jesteś podobny do bogów. Gdy otaczają cię ludzie, nie powinieneś nazywać ich tłumem, źródłem kłopotów lub dyskomfortu, lecz uznać tę sytuację za święto i zgromadzenie, a zarazem cieszyć się z obecności wszystkich tych osób. – Epiktet
Nie skarby są przyjaciółmi, ale przyjaciel skarbem. – Epiktet
Nie zgadzaj się na zranienie, a nie zostaniesz zraniony. To jest wybór, nad którym masz kontrolę. – Epiktet
Nie jest wolnym żaden człowiek, który nie jest panem samego siebie. – Epiktet
Bez względu na to, gdzie się znajdziesz, zachowuj się tak, jakbyś był wybitną osobą. – Epiktet
Jest mądrym człowiekiem ten, który nie smuci się z powodu tego, czego nie ma, ale raduje się z powodu tego, co ma. – Epiktet
Jesteś tylko wyobrażeniem, czczą marą rzeczy, którą przedstawiasz. – Epiktet
Nie należy ani okrętu przytwierdzać do jednej kotwicy, ani życia opierać na jednej nadziei. – Epiktet
Gdyby ktoś doniósł ci, że jakaś osoba cię krytykowała, nie broń się przed tym, kto cię o tym poinformował. Zamiast tego odpowiedz: „Ten człowiek nie znał reszty moich słabości, gdyż w przeciwnym razie nie ograniczyłby się do wymienienia tylko tych kwestii. – Epiktet
Każda rzecz ma dwa uchwyty: jeden, za który można ją unieść, i drugi, za który unieść jej nie sposób. Jeśli twój brat zachowuje się wobec ciebie krzywdząco, nie sięgaj po uchwyt związany z tym niesprawiedliwym postępowaniem, ponieważ tego uchwytu nie da się unieść; złap zamiast tego drugi uchwyt — to, że jest twoim bratem, że wychował się razem z tobą — a zapanujesz nad sytuacją, robiąc użytek z tego uchwytu, który można unieść. – Epiktet
Kto jest niezwyciężony? Ten, kogo nie wyprowadzi z równowagi nic, co pozostaje poza jego rozumnym wyborem. – Epiktet
Trudności to że czy, które pokazują człowiekowi, kim jest. – Epiktet
Liczy się nie to, co cię spotyka, lecz sposób, w jaki to przyjmujesz. – Epiktet
Nie chodzi o to, co ci się przydarza, ale oto, jak na to reagujesz. – Epiktet
Rzeczy, które leżą w naszej mocy, z samej swojej natury są wolne, nie podlegają ograniczeniom lub utrudnieniom; rzeczy, które nie leżą w naszej mocy, są słabe, zależne, podlegają ograniczeniom i pozostają w gestii innych ludzi. Pamiętaj zatem, że jeśli uważasz za wolne rzeczy, które z natury są zależne, i traktujesz jako swoją własność rzeczy leżące w mocy innych ludzi, będziesz się zmagał z przeszkodami, będziesz lamentował, będziesz się borykał z niepokojem i będziesz obwiniał zarówno bogów, jak i ludzi. Jeżeli jednak uważasz za swoje tylko to, co w istocie do ciebie należy, a sprawy należące do innych traktujesz jako cudze, nikt nigdy do niczego cię nie zmusi, nikt ci niczego nie uniemożliwi, nigdy nie będziesz nikogo potępiał, nigdy nie będziesz nikogo oskarżał, nie zrobisz niczego wbrew swojej woli, nikt cię nie skrzywdzi, nie będziesz miał żadnych wrogów i nie stanie ci się żadna krzywda. – Epiktet
Tobie bowiem nikt nie wyrządzi krzywdy, jeżeli ty sam tego nie zechcesz, a wtedy i tylko wtedy doznasz na sobie krzywdy, kiedy ty sam sobie uroisz, że ktoś krzywdę tobie wyrządza. – Epiktet
Nigdy nie nazywaj siebie filozofem ani też wśród prostaków nie rozprawiaj wiele o zasadach ogólnych, ale postępuj w myśl tychże zasad ogólnych. I tak na przykład na biesiadzie nie praw kazania, jak jeść należy, ale jedz, jak należy. – Epiktet
Nie szukaj dobra w rzeczach zewnętrznych. Szukaj go w sobie. – Epiktet
Do szczęścia i wewnętrznego spokoju prowadzi tylko jedna droga. Polega ona na tym, żeby nigdy – czy to budząc się o świcie, czy to przez cały dzień, czy wieczorem, kiedy sen klei ci powieki – nie trwonić ani jednej myśli na sprawy posiadania i zewnętrznej strony życia – lecz wszystko to i całe swoje życie zawierzyć Bogu. – Epiktet
Prawdziwe szczęście trwa wiecznie i nie może być zniszczone. Wszystko, co nie posiada tych dwóch własności, nie jest prawdziwym szczęściem. – Epiktet
Pokażę wam ścięgna filozofa. Co to za ścięgna? Pragnienie, które nigdy nie chybia celu, wstręt do tego, czego należy unikać, dążenie zgodne z obowiązkiem, postanowienie głęboko przemyślane, uznanie rozważnie uzasadnione. Oto, co zobaczycie. – Epiktet
Bądź wytrwały i stawiaj opór. – Epiktet
Nie staraj się sprawiać wrażenia mądrej osoby. Jeśli chcesz żyć mądrze, żyj na własnych warunkach i zgodnie z własnym spojrzeniem. – Epiktet
Człowiek się nie gniewa, gdy mu drugi powie, że ma plamę na twarzy; a gniewa się gdy mu powiesz, że ma plamę na duszy lub że się myli. – Epiktet
Cierpienia głupca leczy czas, cierpienia mędrca — rozum. – Epiktet
Gdy zamierzasz podjąć jakiekolwiek działanie, przypomnij sobie, w jakiego rodzaju czyn chcesz się zaangażować. – Epiktet,
Tylko ludzie wykształceni są wolni. – Epiktet
N ie pozwól, aby pierwsze wrażenie zadziałało na ciebie ze zbyt dużą siłą. Po prostu powiedz: Poczekaj chwilę; niech zobaczę, kim jesteś i co reprezentujesz. Chciałbym cię sprawdzić. – Epiktet
Zadaniem wojownika jest odszukanie w sobie mocy sprawczej. – Epiktet
Jest tylko jedna droga do szczęścia – przestać się martwić rzeczami, na które nie masz wpływu. – Epiktet
Gdy zdecydowałeś, że należy coś zrobić, a następnie podejmujesz takie działanie, nigdy nie próbuj unikać sytuacji, w której ktoś cię przy tym zobaczy, choćby nawet większość ludzi przejawiała negatywne opinie na temat owego czynu. Jeśli bowiem robienie tego czegoś jest błędem, unikaj tej czynności; jeżeli z kolei ten uczynek jest słuszny, dlaczego obawiasz się tych, którzy będą cię niesłusznie potępiać? – Epiktet
Nadszedł czas, aby poważnie żyć swoimi ideałami. Jak długo możesz sobie pozwolić na odkładanie tego, kim naprawdę chcesz być? – Epiktet
Prawdziwe szczęście trwa wiecznie i nie może być zniszczone. Wszystko, co nie posiada tych dwu własności, nie jest prawdziwym szczęściem. – Epiktet
Nie usiłuj naginać biegu wydarzeń do swoich pragnień, lecz swoje pragnienia naginaj do biegu wydarzeń – a będziesz szczęśliwy. – Epiktet
Nie należy ani okrętu przytwierdzać do jednej kotwicy, ani życia opierać na jednej nadziei. – Epiktet
Gdy ktoś źle cię traktuje lub źle o tobie mówi, pamiętaj, że robi to, ponieważ uważa takie działanie za swój obowiązek. To oznacza, że ten człowiek nie jest w stanie trzymać się tego, co wydaje się słuszne tobie, lecz robi to, co sam uważa za właściwe. […] Traktując te zasady jako punkt wyjścia, będziesz podchodził ze spokojem do tego, kto cię atakuje — powiesz w takiej sytuacji: „Tak mu się wydawało. – Epiktet
Kiedy więc ktoś cię prowokuję, bądź pewien, że prowokuje cię twoja własna opinia. – Epiktet
Źródłem ludzkich zmartwień nie są zdarzenia, lecz opinie na ich temat. – Epiktet
Ludzie o małych umysłach obwiniają innych. Przeciętni ludzie obwiniają siebie. Mądrzy postrzegają jakąkolwiek winę jaką głupotę. – Epiktet
Nie usiłuj naginać biegu wydarzeń do swoich pragnień, lecz swoje pragnienia naginaj do biegu wydarzeń a będziesz szczęśliwy. – Epiktet
Bez względu na to, co się stanie, w mojej mocy jest obrócić to na swoją korzyść. – Epiktet
Jeśli podejmujesz się roli ponad siły, nie tylko źle ją odegrasz, lecz również zaniechasz innej, którą mógłbyś dobrze odegrać. – Epiktet
Gdy się przekroczy miarę, to rzecz miła staje się nieprzyjemną. – Epiktet
Nie jest wolny ktoś, kto nie jest panem samego siebie. – Epiktet
Nie może kochać ludzi, kto kocha pieniądze, rozkosz i władzę. Ten kocha ludzi prawdziwie, kto kocha cnotę. – Epiktet
W obliczu każdego zdarzenia, które ci się przytrafia, pamiętaj o tym, by zwrócić się ku sobie i sprawdzić, która z posiadanych przez ciebie zdolności pozwoli ci zamienić to wydarzenie w coś korzystnego. – Epiktet
Niektóre rzeczy leżą w naszej mocy, inne zaś nie. W naszej mocy leżą: osąd, dążenie, pragnienie, awersja, odwracanie się od rzeczy; innymi słowy, wszelkie nasze czyny. W naszej mocy nie leżą: ciało, majątek, reputacja, piastowane stanowiska, a więc to, co nie jest naszymi czynami. – Epiktet
Śmierć jest nieuchronna, przeto nie powinna być dla nas zaskoczeniem. Nie mamy na nią żadnego wpływu, co oznacza, że jest rzeczą obojętną moralnie. To część naturalnej harmonii, dlatego powinniśmy ją zaakceptować jako coś oczywistego. Rozmyślając o tym, powiedz sobie w duchu: „To mój ostatni dzień życia. – Epiktet
A jeśli się zatem spotkamy z jakimś uczynkiem wypływającym jednocześnie i z rozwagi, i z czułej miłości, czyliż nie oznajmiamy z radością, że jest szlachetny i piękny moralnie? – Epiktet
Nic nie jest złe co zgodne z naturą. – Epiktet
Próby, które napotkasz, pozwolą ci poznać twoje mocne strony. Zachowaj niezłomność, a pewnego dnia zbudujesz coś, to przetrwa – coś godnego twojego potencjału. – Epiktet
W dobrobycie jest bardzo łatwo o znalezienie przyjaciela, ale w nieszczęściu jest to najtrudniejsza ze wszystkich rzeczy. – Epiktet
Naszym najważniejszym życiowym zadaniem jest nauczyć się rozróżniać rzeczy należące do dwóch kategorii: wydarzenia zewnętrzne (tych nie możemy kontrolować) i dokonywane w związku z tymi wydarzeniami wewnętrzne wybory, nad którymi mamy kontrolę. Gdzie znajdę dobro i zło? W sobie i w wyborach, których dokonuję. — Epiktet
Jeśli podejmujesz się roli ponad siły, nie tylko źle ją odegrasz, lecz również zaniechasz innej, którą mógłbyś dobrze odegrać. – Epiktet
Świat odwraca się na bok, aby przepuścić każdego człowieka, który wie dokąd zmierza. – Epiktet
Nie same rzeczy bowiem, ale mniemania o rzeczach budzą w ludziach niepokój – Epiktet
Wolność jest jedynym godnym celem w życiu. zdobywa się ją przez lekceważenie rzeczy, które leżą poza naszą kontrolą. – Epiktet
W ostatecznym rozrachunku każdy człowiek zapłaci karę za swoje złe uczynki. Człowiek, który o tym pamięta, nie będzie na nikogo zły ani oburzony, nie będzie nikogo lżył, nikogo winił, nikogo obrażał ani nienawidził. – Epiktet
Nigdy nie polegaj na podziwie od innych. Nie tkwi w nim żadna siła. – Epiktet
Przeciwności są probierzem człowieka. Ilekroć w przyszłości spadnie na cię przeciwność, pomyśl sobie, że to bóg, jako mistrz zapaśników, wyznaczył ci potyczkę z krzepkim młodzieńcem. A po co Bóg miałby robić coś takiego? Żebyś stał się zwycięzcą olimpijskim. Bez trudu i znoju zwycięstwo jest niemożliwe. – Epiktet
Wybierz typ osobę, którą chcesz być i trzymaj się jej, niezależnie od tego, czy jesteś sam, czy w towarzystwie. – Epiktet
Cytaty Marek Aureliusz
Kiedy ktoś cię obwinia lub nienawidzi wejdź do ich dusz, wynik niej do środka i zobacz, jakimi są ludźmi. Zdasz sobie sprawę, że nie ma potrzeby martwić się o to, że mają o tobie jakąś konkretną opinię. – Marek Aureliusz
Popatrz z góry na tysiączne gromady i obrzędy tysiączne, i na żeglugę wszelakiego rodzaju wśród burz i ciszy, i na zmiany pokoleń dorastających, współczesnych i przeszłych. Pomyśl też i o życiu, którym żyli ludzie z dawna pomarli, i o tym, którym potomkowie twoi żyć będą, i o tym, którym teraz żyją ludy barbarzyńskie. I o tym, jak wielu nie zna nawet twego imienia, ilu o nim wnet zapomni, a ilu cię wnet będzie ganiło, chociaż cię może chwali w tej chwili! I o tym, jak ani pamięć pośmiertna nie ma wartości, ani sława, ani w ogóle wszystko razem – Marek Aureliusz
Po co domysły, gdy możesz po rozwadze dojść do wniosku, jakie ma być twe działanie? A gdy dojdziesz, iść drogą tą spokojnie i pewnie? A gdy nie dojdziesz, wolno ci samemu stanąć i skorzystać z pomocy doradców najlepszych. A gdyby się okazały inne jakieś przeszkody, rozumnie dążyć naprzód przy pomocy środków stojących pod ręką, trzymając się drogi, która ci się wydaje sprawiedliwą. – Marek Aureliusz
Czy to, co się wydarzyło, uniemożliwia Ci wykazywanie się takimi cechami, jak sprawiedliwość, hojność, samokontrola, rozsądek, roztropność, uczciwość, pokora czy szczerość? – Marek Aureliusz
Spokój, przychodzi, gdy przestajesz się przejmować tym, co mówią, albo myślą, albo robią. Liczy się tylko to, co ty robisz. – Marek Aureliusz
Nasze życie jest tym, co zeń uczynią nasze myśli. – Marek Aureliusz
Budząc się rano, pomyśl, jaki to wspaniały skarb żyć, oddychać i móc się radować. – Marek Aureliusz
Przyzwyczaj się do tego, abyś przy wszystkim, co kto robi, pytał — o ile można — w duszy swej: „Do czego on tym zmierza? A zacznij od siebie samego i siebie samego najpierw badaj. – Marek Aureliusz
Zgoła nie w tym rzecz, że się rozprawia o cechach męża dobrego, lecz że się nim jest. – Marek Aureliusz
Obiektywna ocena — teraz, dokładnie w tej chwili. Bezinteresowne działanie — teraz, dokładnie w tej chwili. Świadoma akceptacja — teraz, dokładnie w tej chwili — wszystkich zewnętrznych wydarzeń. To wszystko, czego potrzebujesz. – Marek Aureliusz
Jak wielki spokój zyskuje ten, kto nie baczy na to, co bliźni mówi, czyni lub myśli, ale na to tylko, co sam robi, by było sprawiedliwie i zbożnie. Wszystko bowiem, cokolwiek czynię sam, czy z pomocą obcą, powinno jeden tylko cel mieć na oku: pożytek i korzyść społeczną. – Marek Aureliusz
Rozpocznij – zacząć to połowa pracy, Niech zostanie połowa. Jeszcze raz to zacznij, a skończysz. – Marek Aureliusz
Do szczęśliwego życia potrzeba niewiele. To wszystko jest w tobie i w twoim sposobie myślenia. – Marek Aureliusz
właściwe, i chętnie się godzisz na to, co jest teraz właśnie dla wszechnatury dogodne, jako człowiek, który usilnie pragnie tego, co jest korzystne dla całości? – Marek Aureliusz
Zadecyduj, że nie zostaniesz skrzywdzony — a nie poczujesz się skrzywdzony. Nie czuj się skrzywdzony — a okaże się, że nikt cię nie skrzywdził. — Marek Aureliusz
Pomyśl o sobie jako martwym. Przeżyłaś swoje życie. Teraz weź to co zostało i przeżyj to właściwie. – Marek Aureliusz
Wzajemne więc szkodzenie sobie jest przeciwne naturze, wzajemnym zaś szkodzeniem jest uczucie gniewu i nienawiści. – Marek Aureliusz
Zajrzyj w siebie! W twoim wnętrzu jest źródło, które nigdy nie wyschnie, jeśli potrafisz je odszukac. – Marek Aureliusz
Wobec wypadków dziejących się wskutek przyczyny zewnętrznej – równowaga; w czynach, które swoją przyczynę mają w tobie — sprawiedliwość, to znaczy: dążenie i czynność, zmierzające tylko do pracy społecznej jako zgodnej z twoją naturą. – Marek Aureliusz
Inny jest bieg strzały, inny umysłu. – Marek Aureliusz
Straszną jest rzeczą, kiedy dusza szybciej zmęczy się życiem niż ciało. – Marek Aureliusz
Bliski jest czas, kiedy zapomnisz o wszystkim; bliski jest czas, gdy wszyscy zapomną o tobie. – Marek Aureliusz
Nie czuj wstrętu ani nie trać odwagi i nie popadaj w zwątpienie, gdy ci się nie powiedzie uczynić wszystkiego według zasad słuszności. Lecz zbity z drogi, wróć na powrót i czuj się zadowolonym, jeśli większa część twych czynów jest bardziej zgodna z naturą ludzką, a miłuj to, do czego wracasz. – Marek Aureliusz
Konsekwencje gniewu są o wiele poważniejsze niż jego przyczyna. – Marek Aureliusz
Nikt nigdy nie został zraniony przez prawdę, ale ten kto trwa w samo oszukiwaniu się i ignorancji, zostaje zraniony. – Marek Aureliusz
Opinia dziesięciu tysięcy ludzi nie ma żadnej wartości, jeśli żaden z nich nic nie wie na dany temat. – Marek Aureliusz
Pomyśl o tym, co masz, a nie o tym, czego ci brakuje. Spośród rzeczy, które posiadasz, Wybierz najlepsze, a następnie zastanów się, jak gorliwie szukałbyś ich, gdybyś ich nie miał. – Marek Aureliusz
Zrodziliśmy się dla pomocy wzajemnej. – Marek Aureliusz
Co zaś ktoś o tym będzie mówił, jaki sąd o nim wyda, jakie mu będzie stawiał przeszkody, ani mu na myśl nie przychodzi, bo to dwoje mu wystarcza: że obecna jego działalność jest w duchu sprawiedliwości i że ze swego losu obecnego czuje się zadowolonym. – Marek Aureliusz
Zajrzyj w siebie. W twoim wnętrzu jest źródło, które nigdy nie wyschnie, jeśli potrafisz je odszukać. – Marek Aureliusz
Ustroni sobie szukają na wsi, nad morzem lub w górach. I ty zwyczajnie bardzo za tym tęsknisz. Wszystko to jest bardzo niemądre, bo przecież można usunąć się, kiedykolwiek zechcesz, w głąb siebie. Nigdzie bowiem nie schroni się człowiek spokojniej i łatwiej, jak do duszy własnej, zwłaszcza ten, kto ma taką ustroń wewnętrzną, że się natychmiast zupełny znajdzie spokój, jeżeli w nią się wpatrzy. A nic innego nie nazywam spokojem jak wewnętrzny ład. – Marek Aureliusz
Budząc się rano, pomyśl jaki to wspaniały skarb żyd, oddychać i móc się radować. – Marek Aureliusz
Nie należy gniewać się na bieg wypadków, bo to ich nic nie obchodzi. – Marek Aureliusz
Ten, kto kocha sławę, widzi swoje własne szczęście w czynach bliźnich; ten, który kocha rozkosz – czuje ją we własnym doznaniu; ale ten, kto posiada inteligencję, zdobywa ją własnym działaniem. – Marek Aureliusz
Zastanów się, o ile częściej cierpisz z powodu swego gniewu i żalu, niż z powodu rzeczy, które wprawiają cię w gniew i wzbudzają. – Marek Aureliusz
Każdą pracę wykonuj, jakby miała ona być ostatnią w życiu. – Marek Aureliusz
To, co staje nam na drodze, staje się drogą. – Marek Aureliusz
Kto odcina gałąź od pnia, ten ją pozbawia życia. Człowiek sam się oddziela od ludzkości przez swe złe czyny i nienawiść ludzi. – Marek Aureliusz
Wszystko, co się dzieje, dzieje się tak, jak powinno, a jeśli będziesz uważnie obserwować, przekonasz się, że tak właśnie jest. – Marek Aureliusz
To myśli są tym, co szczęśliwie lub nieszczęśliwie układa człowiekowi życie. – Marek Aureliusz
Jeśli jesteś wstrząśnięty nagłym zwrotem akcji (co jest nieuniknione), staraj się nie wychodzić z rytmu. Jeżeli będziesz do niego wracał, znów poczujesz harmonię. – Marek Aureliusz
Zrodziliśmy się bowiem do wspólnej pracy, tak jak nogi, jak ręce, jak brwi, jak rzędy zębów górnych i dolnych. – Marek Aureliusz
Przeszkoda w działaniu przyspiesza działanie. To, co stoi nam na drodze, staje się drogą. – Marek Aureliusz
Nie trać więcej czasu na spieranie się, jaki powinien być dobry człowiek, po prostu nim bądź kropka – Marek Aureliusz
Wszędzie i zawsze jest w twej mocy z teraźniejszości czuć się bogobojnie zadowolonym, w stosunku do ludzi współczesnych zachowywać nakazy sprawiedliwości i ćwiczyć się w przenikaniu spostrzeżeń, by się co rozumem niesprawdzonego nie wdarło. – Marek Aureliusz
Życie jest w takim kolorze, jaki ma twoja wyobraźnia. – Marek Aureliusz
Nie czuj wstrętu ani nie trać odwagi i nie popadaj w zwątpienie, gdy ci się nie powiedzie uczynić wszystkiego według zasad słuszności. Lecz zbity z drogi, wróć na powrót i czuj się zadowolonym, jeżeli większa część twoich czynów jest bardziej zgodna z naturą ludzką, a miłuj to, do czego wracasz. – Marek Aureliusz
Człowiek nie powinien bać się śmierci, ale powinien się bać, że nigdy nie zacznie żyć. – Marek Aureliusz
Następnie przypomnij sobie, że nie gnębi cię ani przyszłość, ani przeszłość, ale zawsze teraźniejszość. A jej ciężar zmniejszy się, gdy ją w samej sobie zamkniesz. – Marek Aureliusz
Rankiem, gdy się niechętnie budzisz, pomyśl sobie: budzę się do trudu człowieka. Czyż więc czuć się mam niezadowolonym, że idę do pracy, dla której się zrodziłem i zesłany zostałem na świat? Czy na tom stworzony, bym się wygrzewał, wylegując się w łóżku? – Marek Aureliusz
O górek jest gorzki? T o go wyrzuć. Na ścieżce rosną cierniste krzewy? To je obejdź dookoła. To wszystko, co musisz wiedzieć. – Marek Aureliusz
Najlepszą zemstą jest nie być jak twój wróg. – Marek Aureliusz
Gdy Cię ktoś czymś dotknie, zaraz rozważ, co ów człowiek uważa za dobro i zło. A gdy sobie z tego zdasz sprawę, uczujesz litość nad nim i ani nie będziesz czuł zdziwienia, ani gniewu. Zaiste bowiem i ty masz jeszcze albo to samo, albo podobne zdanie co do dobra, co i on, a więc powinieneś przebaczyć. A jeżeli już nie uważasz tego samego za dobro i zło, to tym łatwiej zachowasz życzliwość wobec człowieka, który błądzi. – Marek Aureliusz
Wyrzuć siebie przekonanie, że “zostałem skrzywdzony, a wraz z nim odejdzie to uczucie. Odrzuć swoje poczucie krzywdy, a sama krzywda zniknie. – Marek Aureliusz
Życie mężczyzny jest ufarbowane na kolor jego wyobraźni. – Marek Aureliusz
Życie nie jest ani dobrem, ani złem, a jedynie miejscem dobra i zła. – Marek Aureliusz
Niech cię myśl o całości życia nie trapi! Nie uprzytomniaj sobie, jakie cię i ile przykrości prawdopodobnie nawiedzi! Ale przy każdej przykrości, która cię spotyka, zadaj sobie pytanie: co w tym wypadku niemożliwe jest do zniesienia i przetrwania? A zarumienisz się ze wstydu, gdybyś się do tego przyznał. Następnie przypomnij sobie, że nie gnębi cię ani przyszłość, ani przeszłość, ale zawsze teraźniejszość. A jej ciężar zmniejszy się, gdy ją w samej sobie zamkniesz, a umysł swój skarcisz, że nie masz siły zniesienia takiej oto drobnostki. – Marek Aureliusz
Jeżeli cię trapi coś zewnętrznego, to nie to ci dolega, ale twój własny sąd o tym. A ten zmienić – już jest w twej mocy – Marek Aureliusz
Kiedy czujesz się obrażony z czyjejś winy, zwróć się do siebie i przestudiuj własne błędy. Zajmując się nimi, zapomnisz o swoim gniewie i nauczysz się żyć mądrze. – Marek Aureliusz
Próbuj ich przekonywać. A postępuj i wbrew ich chęci, gdy nakaz sprawiedliwości tak poleca. Gdyby zaś kto gwałtownie ci się sprzeciwiał, zmień się w miłego i spokojnego i korzystaj z oporu tego dla pozyskania innej w sobie cnoty. I niech ci na myśl przyjdzie to, żeś dążył do tego, co możliwe do osiągnięcia, a nie starałeś się o osiągnięcie skutku nawet niemożliwego. A więc o co? O to właśnie postanowienie wewnętrzne. Toś uzyskał. Ku czemuśmy zdążali, to się stało. – Marek Aureliusz
Każdą pracę wykonuj, jakby miała ona być ostatnią w życiu. – Marek Aureliusz
Nasze działania mogą być blokowane… jednak nikt i nic nie może zablokować naszych intencji ani zmienić naszej postawy, ponieważ możemy się dostosowywać i przystosowywać. Nasz umysł przystosowuje się i wykorzystuje do własnych celów przeszkodę, która staje na naszej drodze. – Marek Aureliusz
Nasze życie jest takim, jakim uczyniły je nasze myśli. – Marek Aureliusz
W sali gimnastycznej i paznokciem nas kto zadrapie, i głowią uderzy, a siniaka nabije. A przecież ani nie okazujemy niezadowolenia, ani nie obrażamy się, ani nie podejrzewamy go później, jakoby czyhał na nasze życie. Strzeżemy się wprawdzie przed nim, jednak nie jako przed wrogiem i bez ubocznego podejrzenia, ale spokojnie usuwamy się przed ciosami. Podobnie jakoś niech dzieje się i w innych stosunkach życia: Przepuszczajmy wiele rzeczy mimo siebie u tych, z którymi — rzec można — razem się gimnastykujemy. Można bowiem — jak powiedziałem — usunąć się z drogi, a przecież nie podejrzewać ani nie nienawidzić. – Marek Aureliusz
Wszystko, to słyszymy, jest opinią, a nie faktem. Wszystko, co widzimy, to perspektywa, a nie prawda. – Marek Aureliusz
Zgoła nie w tym rzecz, że się rozprawia o cechach męża dobrego, lecz że się nim jest. – Marek Aureliusz
Wystarcza, gdy każdorazowe obecne mniemanie odpowiada prawdzie, gdy działalność jest obywatelska, a usposobienie każdorazowe zgadza się z przyjemnością na wszystko, co się da odnieść do przyczyny zewnętrznej. – Marek Aureliusz
Dzisiaj wyszedłem cało z matni wszelkiego rodzaju przeszkód, a raczej wyrzuciłem wszelkie przeszkody, bo nie były one poza mną, lecz we mnie, w mych sądach. – Marek Aureliusz
Kiedy wstajesz rano, pomyśl o tym, jakim cennym przywilejem jest żyć – oddychać, myśleć, cieszyć się, kochać. – Marek Aureliusz
Wobec wypadków dziejących się wskutek przyczyny zewnętrznej — równowaga; w czynach, które swoją przyczynę mają w tobie — sprawiedliwość, to znaczy: dążenie i czynność, zmierzające tylko do pracy społecznej jako zgodnej z twoją naturą. – Marek Aureliusz
Zamierzam spotkać się dzisiaj z ludźmi, którzy zbyt wiele mówią, z ludźmi samolubnymi, egoistami i niewdzięcznikami. To mnie jednak nie zaskoczy i nie zdziwi, ponieważ nie umiem wyobrazić sobie świata bez ludzi tego rodzaju. – Marek Aureliusz
Pierwszą zasadą jest zachowanie niezmącone go ducha. Drugą jest spojrzenie rzeczą w twarz i poznanie ich takimi, jakimi są. – Marek Aureliusz
Masz władzę nad swoim umysłem, a nie wydarzeniami zewnętrznymi. Zrozum to, A znajdziesz siłę. – Marek Aureliusz
Sprawdź też: Filozofia stoickiego spokoju – czy to możliwe w realnym życiu?
Jaki jest Twój ulubiony stoicki cytat?