Empatia jest jedną z najpotężniejszych sił, jakimi dysponujemy w interakcjach między ludźmi, umożliwia nawiązanie więzi z innymi i budowanie wartościowych relacji. Na podstawie wieloletnich badań dr Helen Riess opracowała naukowe podejście do empatii – metodę E.M.P.A.T.H.Y.©, dzięki której można nauczyć się empatii w każdym aspekcie życia. Podejście to sprawdza się w biznesie, edukacji, czy też opiece medycznej. Każdej stosującej je osobie może pomóc w nawiązaniu empatycznego kontaktu ze światem. Oto 7 zasad jasnej empatycznej komunikacji.
“Empatyczna troska i zrozumienie są elementami niezbędnymi do odniesienia sukcesu”. – dr Helen Riess
Siła empatii. E.M.P.A.T.H.Y.© – 7 zasad jasnej empatycznej komunikacji
E. – kontakt wzrokowy (ang. Eye contact)
Kontakt wzrokowy to jedno z pierwszych ludzkich doświadczeń. Od pierwszych chwil życia kontakt wzrokowy uaktywnia obszary mózgu społecznego zaangażowane w empatię. Badania dowiodły, że sposób, w jaki posługujemy się spojrzeniem, ma istotne znaczenie przy nawiązywania więzi emocjonalnej.
Spoglądając komuś w oczy choćby na chwilę, można uzyskać mnóstwo informacji o tym, co ta osoba myśli i czuje. Trzeba jednak pamiętać o różnicach kulturowych oraz, że zbyt intensywny kontakt wzrokowy może wywoływać dyskomfort u osoby, której się przypatrujemy.
M. – mięśnie mimiczne (ang. Muscles of facial expression)
W swojej przełomowej pracy psycholog kliniczny Paul Ekman zidentyfikował mikroekspresje – wyrazy twarzy związane z podstawowymi emocjami.
Nasz mózg jest zaprogramowany do naśladowania wyrazu twarzy innych osób. W normalnych warunkach, kiedy ktoś się do nas uśmiecha, często odpowiadamy tym samym. Ta podświadoma reakcja, z której być może nawet nie zdajemy sobie sprawy, jest jednym z istotnych elementów potencjału empatycznego.
Czytając z wyrazu twarzy innych osób, możemy zrozumieć, co te osoby myślą i czują. Osoby o wyższym potencjale empatycznym są bardziej wyczulone na reakcje mimiczne i wyraz twarzy, a także potrafią dokładniej je określić. Trzeba jednak uważać, bo możemy też błędnie odczytać te sygnały niewerbalne, zwłaszcza u obcych osób czy pochodzących z innego kraju.
P. – postawa (ang. posture)
Ruchy ciała i postawy związane ze stanami emocjonalnymi mogą mieć równie wielkie znaczenie jak wyraz twarzy. Postawa danej osoby, niezależnie od jej wyrazu twarzy, wiele mówi o jej stanie emocjonalnym. Opadnięte ramiona mogą oznaczać przygnębienie, smutek, a nawet depresję. Wyprostowana postawa siedząca świadczy o szczęściu lub pewności siebie. Drobne różnice w postawie znacząco mogą wypływać na to, jak postrzegają nas inni i nasz poziom empatii.
A.- afekt (and. affect)
Afekt to naukowe określenie emocji. Twarz drugiej osoby to najważniejszy przewodnik po doświadczanych przez nią emocjach. Każde ludzkie oblicze opowiada historię emocji, a z wiekiem niektóre z nich utrwalają się na nim na stale. Jednak nie wystarczy dostrzec wyrazu twarzy. Trzeba go również zinterpretować. Osoby empatyczne posiadają umiejętność dostrzegania i nazywania emocji.
“Najdokładniejsze określenie emocji to pierwszy krok do skupienia się na najważniejszych informacjach o drugiej osobie, bez których nie zdołasz być przy niej w pełni obecny ani nie będziesz mógł się do niej dostroić. Niezależnie od tego, czy chcesz dodać otuchy, zainspirować, uspokoić czy pociągnąć do odpowiedzialności, musisz zacząć od określenia, z jakiego poziomu emocjonalnego startujesz – w przeciwnym razie będziesz mieć małe szanse na efektywny komunikację”. – dr Helen Riess
T. – ton głosu (ang. Tone of voice)
Ton głosu, który podczas komunikacji przekazuje ponad 38% niewerbalnych treści emocjonalnych, również jest jednym z głównych kluczy do empatii. Tempo, rytm i intonacja nadaje wypowiadanym słowom warstwę emocjonalną wykraczającą daleko poza znaczenie poszczególnych słów i ich połączeń.
Poziom empatii wyczuwalny w tonie głosu ma istotny wpływ na odczucia słuchacza. Liczy się nie tylko to co mówimy ale też jak to mówimy. Ton głosu często jest istotniejszy niż treść wypowiadanych słów i może zdecydować o tym, czy uda się nawiązać empatyczną komunikację. To samo zdanie wypowiedziane rytmicznie i zakończone wykrzyknikiem zapewne wyraża podziw. Wymówione cicho “wypluwane”, może być oznaką pogardy czy obrzydzenia.
H. – holistyczne słuchanie (ang. Hearing the whole person)
Nie wystarczy słuchać, trzeba starać się usłyszeć. Wiele osób ma trudność ze słuchaniem empatycznym. „Słuchanie empatyczne”, oznacza zwrócenie uwagi na inną osobę, zidentyfikowanie jej emocji i zareagowanie na nie ze współczuciem i bez osądu.
Słuchanie empatyczne umożliwia nawiązanie więzi zarówno na poziomie emocjonalnym, jak i poznawczym. Opiera się początkowo na próbach zrozumienia perspektywy drugiej osoby, później na próbach sprawienia, aby ona zrozumiała nasz punkt widzenia. Brzmi to prosto, ale jest niezwykle trudne. Wymaga odłożenia na bok własnych emocji i słuchania w otwarty sposób. Trzeba umieć dostrzegać nie tylko to co mówi druga osoba, lecz także to co pozostało niewypowiedziane, a co zasługuje na głębsze zbadanie.
Y. – jak zareagujesz (ang. Your response)
Głębokie, empatyczne słuchanie prowadzi do empatycznej reakcji. Reakcja nie oznacza wypowiedzi słownej, ale zwrócenie uwagi na swoje uczucia – mogą być barometrem uczuć innych osób z naszego otoczenia.
Czy jesteś tego świadomy, czy nie, rezonujesz z uczuciami innych. Jak się czujesz w obecności drugiej osoby lub zespołu? Warto zwracać na to uwagę. Liczne badania dowodzą, że empatia ma podłoże fizjologiczne, zapewniające dzielenie się doświadczeniami. Uczucia względem innych osób mogą przekazywać bardzo istotne informacje o tym, w jaki sposób odbierają one nasze własne słowa i czyny. A silne emocje często opanowują również słuchaczy.
“Jeśli reagujemy na siebie nawzajem z empatią i współczuciem, wzbogaca to w równym stopniu każdą ze stron. Wszak to właśnie międzyludzkie więzi nadają melodię życiu”. – dr Helen Riess
Uwagi końcowe
Oto E.M.P.A.T.H.Y.© – siedem kluczy do empatii, które odkryła dr Helen Riess podczas swoich badań i dopracowała podczas szkoleń, może pomóc ci w zmianie życia na lepsze. Poznaj je i naucz się je stosować w każdym aspekcie życia – od najbardziej intymnych relacji, po życie rodzinne, edukację, biznes, życie w społeczności i przewodzenie organizacjom, a pomogą ci one w lepszej komunikacji i rozumieniu innych.
Aby dowiedzieć się więcej o empatii i empatycznej komunikacji koniecznie sięgnij po książkę Siła empatii. 7 zasad zmieniających życie, pracę i relacje. Z tego opartego na badaniach naukowych poradnika dowiesz się jak: budować partnerskie relacje, oparte na wzajemnym zaufaniu, być atrakcyjnym partnerem do rozmowy, sprawić, by ludzie czuli się przy tobie dobrze i bezpiecznie, dostrzegać problemy własne i innych, poprawnie rozwiązywać konflikty i być asertywnym, mówić o swoich potrzebach i rozumieć potrzeby innych.
Uwolnij siłę empatii!
“Empatia wobec innych zmienia na lepsze życie jednostki i społeczeństwa. Dzięki empatii rodzice widzą swoje dzieci takimi, jakie są, i pomagają im w pełni zrealizować swój potencjał; nauczyciele nawiązują z uczniami więź, która pozwala dzieciom odkryć i rozwinąć swoje talenty; firmy rozkwitają dzięki inwestycjom w pracowników; politycy reprezentują wszystkich swoich wyborców i ich potrzeby”. – dr Helen Riess
Źródło: Siła empatii. 7 zasad zmieniających życie, pracę i relacje – Dr Helen Riess, wydawnictwo Edgard seria Samo-Sedno 2019, tłumaczenie Marta Komorowska
Sprawdź też: Inteligencja interpersonalna. 8 cech ludzi o wysokim poziomie inteligencji emocjonalnej PQ
