Kim naprawdę jesteś? Wbrew pozorom odpowiedź na to pytanie może być trudna. Wielu z nas wydaje się, że wiedzą kim są. Jednak czy faktycznie tak jest? Czy znamy siebie wystarczająco dobrze? Aby uzyskać lepszą odpowiedź na to ważne pytanie kim jesteśmy, możemy skorzystać „Okna Johari” (ang. Johari Window).

Nazwa „Okno Johari” brzmi może dość tajemniczo, a wzięła się od pierwszych imion twórców tej metody. To narzędzie psychologiczne stworzone przez Josiepha Lufta i Harrego Inghama w latach 50-tych. Jest ono stosunkowo proste i przydatne. Może nam pomóc w lepszym zrozumieniu siebie i swoich relacji z innymi ludźmi. Wykorzystywane jest do zwiększania samoświadomości, rozwoju osobistego, poprawy komunikacji, relacji interpersonalnych. Dość często stosuje się ją w coachingu. Może być używane w odniesieniu do pojedynczych osób, jak również w przypadku grup, do poprawy dynamiki grupy, rozwoju zespołu oraz relacji między grupami. Jest też użyteczną metodą wykorzystywaną w procesie rozwiązywania różnych sporów i konfliktów.

„Okno Johari”, kładzie nacisk na „umiejętności miękkie”, takie jak zachowanie, empatia, współpraca, komunikacja między grupami i rozwój interpersonalny. Jest to świetny model ze względu na swoją prostotę, a także dlatego, że możemy go stosować w różnych sytuacjach. Przyjrzyjmy się bliżej na czym polega ta metoda i z czego składa się na „Okno Johari”.

“Możesz stracić to, co masz, ale nie możesz stracić tego, kim jesteś”. – Eckhart Tolle

Na czym polega model „Okna Johari” ?

Każdą osobę w modelu „Okna Johari” można opisać poprzez przez cztery kwadranty. Okno Johari jest jak okno z czterema „szybami”. Każda z nich reprezentuje inny obszar Twojej osobowości.

#1 Obszar otwarty (arena): znany Tobie i znany innym. „Ja publiczne”

Jest to ta część Ciebie, którą znasz i dzielisz się nią z innymi ludźmi. Dotyczy zachowań, postaw, uczuć, emocji, umiejętności, motywacji, nawyków itp., których jesteś świadomy są Ci znane, a także są obserwowane i potwierdzane przez inne osoby z Twojego otoczenia. Wobec tej części swojej osobowości czujesz się pewnie i bezpiecznie. Zapraszasz tu inne osoby. To część oznaczająca wszystko to, co o sobie wiemy i jednocześnie inni wiedzą o nas.

Im większy jest ten obszar, tym w bardziej czytelny i otwarty sposób komunikujemy się z otoczeniem. Chętniej też przyjmujemy informacje zwrotną. Budujemy zaufanie i relacje z innymi poprzez wzajemne ujawnianie informacji na swój temat. Im większy jest obszar otwarty, tym bardziej efektywna i dynamiczna będzie relacja.

#2 Obszar ślepy: nieznany samemu – znany innym. „Ja ukryte”

To obszar Twojej osobowości, której Ty nie dostrzegasz, jesteś jej nie świadomy, ale jest ona widziana przez innych. W tym obszarze mamy np. różnego rodzaju złe nawyki, z których nie zdajemy sobie sprawy jak np. powtarzanie w rozmowie tego samego słowa albo nadmierna gestykulacja. Ślepy obszar może np. wystąpić w środowisku pracy. Ktoś może nie wiedzieć, że pracuje wolniej niż jego koledzy. Inne osoby, z którymi współpracuje zdają sobie z tego sprawę, co może powodować pewne tarcia i konflikty.

Zachowania zawarte w tym kwadrancie mogą stać się też naszym potencjałem. Czasem po prostu inni widzą w nas coś, czego my sami nie dostrzegamy. Nie zdajesz sobie sprawy z pewnych aspektów Twojej osobowości, dopóki nie zostaną one wskazane. Ślepy obszar możemy zmniejszać poprzez efektywną komunikację i poszukiwanie informacji zwrotnych od innych.

Za pomocą informacji zwrotnych od osób z Twojego otoczenia, możesz poznać swoje pozytywne i negatywne cechy, które dostrzegają inni. Możesz na podstawie tej informacji zacząć rozwijać swoje talenty, których dotychczas nie zauważałeś. Starać się też przezwyciężyć, niektóre z osobistych problemów i złych nawyków, które mogą hamować Twoją osobistą lub grupową dynamikę w zespole.

Przestrzeń ślepa czasem jest obszarem problematycznym, dlatego że może być związana z zaburzeniem postrzegania swojej osoby, brakiem akceptacji siebie oraz nieumiejętności przyjmowania krytyki i informacji zwrotnej.

#3 Obszar ukryty (fasada): znany sobie – nieznany innym. „Ja prywatne”

Jest to ta część naszej osobowości, którą zachowujemy tylko dla siebie i nie dzielimy się nią z innymi ludźmi lub robimy to tylko w gronie zaufanych osób. To najbardziej intymna i prywatna sfera.

W tym obszarze mogą być nasze lęki, wątpliwości, różnego rodzaju wstydliwe i bolesne wydarzenia z naszego życia. Obszar ten pochłania wiele energii i wyczerpuje. Musimy się bowiem pilność i zachować dyscyplinę, by pewne informacje nie wyszły na światło dzienne.

Jeśli coś ujawniamy z tego obszaru czynimy to z dużą ostrożnością. Z reguły ujawniamy je dopiero wtedy, gdy wzrasta w nas zaufanie do innych ludzi.

#4 Obszar nieznany: nieznany nam – nieznany innym. „Ja nieświadome”

To obszar osobowości, który nie jest nam znany, ale inni wokół nas też go jeszcze nie odkryli. To niepoznana cześć Ciebie. Cechy nieznane nikomu, ani nam, ani innym.

Wiedza z tego obszaru ujawnia się w procesie poznawania siebie. Obszar ten poszerza się m.in. w wyniku obserwacji swoich zachowań. Przeprowadzaniu i analizowaniu wyników testów psychologicznych czy psychoterapii. W tym obszarze jest też nasz praktycznie niewyczerpany potencjał, który odkrywamy i realizujemy w ciągu swojego życia. To także ta część, w której zawierają się nieograniczone możliwości odnoszenia wszelkiego rodzaju sukcesów.

Jak użyć „Okna Johari” w praktyce?

W dużym uproszczeniu, z praktycznego punktu widzenia przy korzystaniu z okna Johari istotne są trzy etapy.

#1 Samodiagnoza

Pierwszy krok to lepsze poznanie siebie. Analiza otwartej przestrzeni. Powinniśmy wpierw wykonać samoocenę.

Zrób notatki o sobie. Możesz opisać swój wygląd, temperament, zachowania dobre i złe, swoją życiową filozofie. Przypomnij sobie rzeczywiste sytuacje, w których posługiwałeś się danymi zachowaniami. Zastanów się jakie są Twoje mocne strony i słabości? Z czym czujesz się komfortowo i chcesz podzielić się z innymi? Co już wiesz o sobie i czym byś chciał dzielić się z innymi? Staraj się być ze sobą całkowicie szczery.

Sprawdź: Jak odkryć swój talent i mocne strony? StrengthsFinder.

#2 Pozyskanie informacji zwrotnej od innych

Zaangażuj innych ludzi i poproś o opinię na swój temat. Co mogą Ci powiedzieć o Tobie, z czego prawdopodobnie Ty nie zdajesz sobie sprawy? Potrzebujesz względnie reprezentatywnej próbki osób, z którymi na co dzień masz do czynienia. Bądź gotowy i otwarty na informację zwrotną.

Ludzie chętniej odpowiedzą na Twoją prośbę, jeżeli porozmawiasz z nimi osobiście. Wytłumaczysz im, dlaczego chciałbyś uzyskać od nich informacje zwrotne oraz zapewnisz, że ich odpowiedzi będą traktowane jako poufne. Pamiętaj też o tym, aby podziękować osobie, która poświęcała czas i przekazała Ci informację zwrotną na Twój temat.

#3 Analiza wyników i wyciągniecie wniosków

Następnie porównujemy naszą samodiagnozę z odpowiedziami, jakie udzieliły nam inne osoby i analizujemy wyniki. Sprawdzamy gdzie odpowiedzi się pokrywają, a gdzie są różnice? Czy coś Cię zaskoczyło w odpowiedziach?

Dawanie skutecznych informacji zwrotnych jest umiejętnością, a niektórzy ludzie mogą być w tym lepsi niż inni. Gdy otrzymujesz informację zwrotną, bądź pełen szacunku, słuchaj i rozważaj to, co zostało powiedziane. Może się zdarzyć, że otrzymasz informację zwrotną, którą będziesz chciał lepiej zrozumieć, a to z kolei może prowadzić do lepszego odkrycia siebie.

Nie obrażaj się i nie denerwuj jeśli nie ze wszystkim się zgadzasz. Informacja o tym jak inni Cię widzą jest cenna. Nie musisz przecież robić wszystkiego, co sugerują inni, ale powinieneś przynajmniej wysłuchać i to przemyśleć. Bądź otwarty na informację zwrotną. Gdy informacje zwrotne są przekazywane szczerze, może to zmniejszyć nasz “Obszar ślepy”.

Użyj gotowych testów

Aby w większym stopniu usystematyzować korzystanie z modelu „Okna Johari” warto skorzystać, z dostępnych na rynku specjalnie w tym celu skonstruowanych testów psychologicznych. Wówczas taki test wypełniamy wpierw samodzielnie, aby uzyskać samoocenę. A następnie ten sam test wypełniają osoby, które nas znają. Następnie porównujemy i analizujemy wyniki.

Taki uproszczony test dla “Okna Johari” znajdziesz np. na stronie https://kevan.org/johari. Polega on na wskazaniu 5-6 słów, cech osobowości, które naszym zdaniem nas opisują, a następnie poproszeniu innych osób, które nas znają, aby zrobiły to samo i porównaniu odpowiedzi.

Równowaga między czterema ćwiartkami może się zmieniać.

Cztery obszary „Okna Johari” mogą zmieniać się pod względem wielkości, aby odzwierciedlić odpowiednie proporcje każdego typu „wiedzy” o danej osobie w danej sytuacji grupowej czy zespołowej.

Dla przykładu w nowych grupach czy zespołach “Otwarta przestrzeń” dla poszczególnych członków zespołu jest mniejsza, ponieważ osoby się jeszcze dobrze nie znają. W miarę poznawania się i zacieśniania więzi, zwiększa się wielkość “Otwartej przestrzeni” każdego z członków zespołu.

Celem każdej grupy powinno być zawsze rozwijanie “Otwartej przestrzeni” poszczególnych osób w grupie. Dlatego, że kiedy pracujemy w tym obszarze z innymi, jesteśmy najbardziej efektywni i skuteczni. Również grupa jest wtedy najbardziej produktywna. “Otwarta przestrzeń”, to obszar w którym występuje dobra komunikacja i współpraca, wolna od zakłóceń, nieufności, konfliktów i nieporozumień.

Uwagi końcowe

Okno Johari ułatwia zrozumienie własnej osobowości. Aby moc naprawdę odpowiedzieć sobie na pytanie: „Kim jestem?”, musisz wiedzieć jak najwięcej na temat wszystkich czterech kwadrantów.

Aby wykorzystywać w pełni swój potencjał powinniśmy dążyć do poszerzania „Ja publicznego” i pomniejszenia pozostałych części okna Johari. Oczywiście zawsze będzie “Ja prywatne” i pewne informacje będziemy chcieli zachować tylko dla siebie lub dzielić się nimi jedynie z wybranymi osobami. Jednak w założeniu modelu Johari im więcej informacji na swój temat przekazujemy i im więcej wiemy o tym, jak postrzegają nas inni, tym łatwiej budujemy relacje i eliminujemy różnego rodzaju napięcia i nieporozumienia.

Model Johari jest prostym i użytecznym narzędziem do zilustrowania i poprawy samoświadomości oraz lepszego wzajemnego zrozumienia między osobami w grupie. Poszerzenie granic obrazu i wiedzy o własnej osobie pozwala nam na lepsze korzystanie z własnego potencjału.

“Kim jesteś teraz? Kim zdecydowałeś się stać? Podejmij tę decyzję świadomie. Podejmij ją ostrożnie. Podejmij ją z pełną mocą. A potem pracuj nad tym”. – Anthony Robbins

A Ty wiesz już kim jesteś? Co myślisz o modelu “Okien Johari”? Napisz w komentarzu.