Odporność psychiczna to zdolność do ponownego zebrania sił, odzyskania spokoju i równowagi mimo trudnych, niesprzyjających okoliczności, niepowodzeń i różnego rodzaju zmartwień. W języku angielskim odporność psychiczna określana jest słowem „resilience”, które można tłumaczyć jako elastyczność, sprężystość, żywotność, niezniszczalność. Niektórzy z nas wydają się być bardziej odporni psychicznie od innych. Są w stanie szybciej pozbierać się po życiowych ciosach. Przypominają zabawki wańki-wstańki, które gdy się potrąci tracą równowagę, ale się nie przewracają. Kołyszą się, aby po chwili odzyskać równowagę i stanąć prosto. Jak Ci ludzie to robią? W czym tkwi ich tajemnica odporności psychicznej? Czy są po prostu bardziej „gruboskórni” i mniej wrażliwi? Co zrobić, aby przezwyciężać kryzysy, porażki i wciąż na nowo się podnosić? Jak być bardziej odpornym psychicznie? Jak znaleźć w sobie wewnętrzną siłę?
W wyniku badań nad odpornością psychiczną określono umiejętności i postawy, które pomagają ludziom odbudowywać się mimo wstrząsów psychicznych. Traumatycznych, tragicznych zdarzeń, zagrożeń, różnych życiowych problemów: zdrowotnych, rodzinnych czy zawodowych. Michaline Rampe dziennikarka, redaktorka i autorka w swojej książce „Odporność Psychiczna” wskazuje na siedem kluczowych czynników, które pozwalają być bardziej odpornym psychicznie. Przyjrzyjmy się bliżej każdemu z nich.
„Szczęście w życiu nie jest z góry zaprogramowane. Zawdzięczać je możemy odporności psychicznej, która składa się z siedmiu filarów i daje wewnętrzną siłę, niezależnie od pochodzenia i środowiska społecznego w jakim żyjemy”. – Michaline Rampe
Co czyni człowieka silnym? Oto 7 filarów odporności psychicznej – tajemnica wewnętrznej siły
#01 Optymizm
Pierwszym filarem odporności psychicznej jest optymizm. Wiara i przekonanie w to, że w dłuższej perspektywie życie przynosi więcej dobrego niż złego. Trudności i kryzysy nie trwają wiecznie i można je przezwyciężyć. Ludzie odporni psychicznie wierzą, że mają wpływ na swój los i mogą go kształtować. Z czasem większość problemów w ten czy inny sposób się rozwiązuje. Optymizm to postawa, której można się nauczyć. Optymiście łatwiej pokonać przeciwności życia, bo jest pewny, że prędzej czy później wszystko zmieni się na lepsze.
Sprawdź: Co daje optymizm? 7 sposobów jak uzyskać pozytywną osobowość
„Prawdziwymi optymistami są przede wszystkim ci, który wiedzą że mogą mieć wpływ na bieg swojego życia, że zła passa nigdy nie trwa wiecznie i mają siłę, by wziąć los we własne ręce”. – Michaline Rampe
#02 Akceptacja
Kolejny filar to akceptacja. Zaakceptowanie tego co się stało może pomóc w pokonaniu kryzysu. Ludzie odporni psychicznie akceptują sytuację taką jaka jest. Tak zostałem zdradzony. Tak nie zdałem egzaminu. Tak jestem chory. Tak straciłem pracę itp. Konfrontacja z faktami i ich uznanie otwiera drogę do zmiany i poprawy sytuacji. Akceptacja to otwarcie się na rzeczywistość, żeby ją zrozumieć, przemyśleć i zdecydować dokąd chce się dojść i co zmienić. W akceptacji kryje się zalążek działania.
„Akceptacja wymaga wiele odwagi, ponieważ wielka jest pokusa ukrycia przed samym sobą kryzysu, jego przyczyn lub przynajmniej niektórych aspektów”. – Michaline Rampe
#03 Nastawienie się na osiągnięcie celu i poszukiwanie rozwiązań
Optymizm i akceptacja to podstawa do dalszego działania. W różnych okolicznościach możemy sobie poradzić i znaleźć jakiś sposób, zrobić coś co poprawi sytuację. Trzeba sobie zadać pytanie „Jak ponownie odzyskać kontrolę na swoim życiem?”, „Jakie są możliwe rozwiązania?”, „Jakie mam cele?”, „Jaki pierwszy krok muszę zrobić, aby osiągnąć swój cel?”. Świadoma decyzja by żal, smutek i zmartwienia zostawić za sobą i odmienić swoją sytuację dodaje sił. Myślimy o tym co potrafimy i co wyprowadzi nas z kryzysu. Odchodzimy od tego co już jest za nami i skupiamy się na celu, drodze, która jest przed nami. Postawa zorientowana na poszukiwanie rozwiązań pomaga iść na przód i poprawiać sytuację.
„Już świadoma decyzja, by smutek i zmartwienia pozostawić za sobą i odmienić własną sytuację, dodaje nowych sił. […] Im wyraźniej ujrzysz cel, tym większe będą szanse, że go osiągniesz”. – Michaline Rampe
#04 Umiejętność porzucenia roli ofiary
W trudnych chwilach mamy pokusę, aby przyjąć rolę ofiary. Narzekać i użalać się nad losem, który nas spotkał. Jednak taka postawa nie pomoże nam w przezwyciężeniu trudności. Powinniśmy odnieść się do naszych mocnych stron, możliwości które mamy. Odpowiednio zinterpretować rzeczywistość, podjąć konkretne działania, aby móc znów stanąć na nogi. Ważne jest odzyskanie wiary we własną zdolność do działania.
Jeśli przyjmujemy rolę ofiary czujemy się bezsilni, poniżeni, bezradni. Zdani na łaskę i niełaskę losu, oddajemy w ten sposób kontrolę. Dopóki rozdrapujemy stare rany i myślimy o tym co nam się przydarzyło, dopóty nie uwolnimy się od przeszłości. Porzucając rolę ofiary, odzyskujemy siły, zwiększamy własną zdolność do działania.
Gdy czujemy, że mamy możliwość decydowania o własnym życiu, jesteśmy u steru, nasza uwaga kieruje się ku przyszłości. Wymaga to często skonfrontowania się z własnymi lękami, wątpliwościami, trzeba wykazać się odwagą, aby porzucić rolę ofiary. Ludzie odporni psychicznie porzucają role ofiary akceptują kryzysy, dostrzegają możliwość wyboru i wyjścia z trudnej sytuacji.
„Status ofiary powoduje ubezwłasnowolnienie. Dlatego nie należy przyzwyczajać się zbyt do wygody tego schronienia, bo życie toczy się gdzie indziej”. – Michaline Rampe
#05 Uświadomienie sobie odpowiedzialności
Osoba odporna psychicznie wykazuje się dojrzałością i odpowiedzialnością za swoje postępowanie. Nie przypisuje winy innym, za coś za co sama ponosi odpowiedzialność. Nie pozwala też na to, aby być przysłowiowym „kozłem ofiarnym”. Człowiekiem, na którego inni zrzucają całą odpowiedzialność.
Kto bierze odpowiedzialność za własne działania, może wyrwać się z błędnego koła obarczania winą innych i poczucia własnej winy, a następnie dostrzec, gdzie są szanse na zmianę, by tam poszukać rozwiązań. Ważne jest by mieć przeświadczenie, że nie jesteśmy całkowicie skazani na stan, w którym się znajdujemy. Prawie zawsze możemy coś zrobić, aby ruszyć z życiem do przodu i poprawić aktualną sytuację. Biorąc odpowiedzialność za swoje życie umacniamy swoją siłę, aby zmienić w nim, co tylko chcemy.
„Nie chodzi o to, żeby wypierać się odpowiedzialności, ani o to, żeby bezkrytycznie się nią obarczać. Trzeba realnie ocenić własny udział w wydarzeniu, bo to, jak sobie i innym wyjaśnimy kryzys, jest decydujące dla sposobu jego rozwiązania”. – Michaline Rampe
#06 Budowanie sieci kontaktów
Tak jak radość przyjemnie dzielić z innymi, podobnie w trudnych chwilach wsparcie bliskich nam osób może nam pomóc. Bez zaufanych ludzi jesteśmy słabsi i bardziej wrażliwi na ciosy.
Ludzie z reguły są szczęśliwsi, a przez to bardziej odporni psychicznie, gdy przebywają z przyjaciółmi. Dobrze jest mieć wokół siebie ludzi, który nas wysłuchają, wesprą, podpowiedzą co ich zdaniem można zrobić. Silne relacje i kontakty towarzyskie wzmacniają odporność psychiczną. Pewne rzeczy, te smutne i te piękne łatwiej jest przeżywać z innymi. Warto więc otaczać się ludźmi, który są przy nas na dobre i na złe. Jak ujął to dawno temu Epikur: „Nie po to są przyjaciele, by korzystać z ich pomocy, leczy by mieć pewność, że możemy na nich liczyć“.
Niektóre osoby odnajdują siłę i pociechę w religii i duchowości. To szczególny rodzaj kontaktu, który może wzmacniać odporność psychiczną, dodawać otuchy i być źródłem siły.
Przyjaźń jest solą życia, a relacje z innymi ludźmi często decydują o jakości naszego życia. Jednak bez względu na możliwość uzyskania pomocy od innych nie zwalnia nas to z odpowiedzialności, wciąż powinniśmy poszukiwać rozwiązań, wyznaczać sobie cele i podejmować działania.
„Wspólnota daje siłę”. – Michaline Rampe
#07 Planowanie przyszłości
Ostatni z siedmiu filarów to rozważne planowanie przyszłości. Ten punkt obejmuje też nasze starania, aby chronić się przed przyszłymi problemami i zmiennymi kolejami losu. Chodzi o przezorność, przewidywanie różnych sytuacji. Snucie wizji i rozważenie różnych wariantów.
Osoby odporne psychicznie nie tylko planują, ale też wnikliwie analizują swoje plany pod kątem trudności, które mogą wystąpić oraz określają sposoby ich rozwiązania, gdy już się zmaterializują. Możliwość wyboru pozwala zachować elastyczność i zdolność do działania w kryzysowych sytuacjach.
W planowaniu przyszłości pomaga otwarty umysł, kreatywne szukanie nowych możliwości, odejście od schematów i szablonowego myślenia. Zwieńczeniem planowania przyszłości powinna być wizja naszego życia w najbliższym czasie.
„W niesprzyjających sytuacjach otwiera się droga do nowych doświadczeń. Kto chce dotrzeć do nowych brzegów musi wykraczać poza istniejące możliwości i tworzyć prawdziwe wizje”. – Michaline Rampe
Uwagi końcowe
Oto poznałeś 7 filarów odporności psychicznej: optymizm, akceptacja, nastawienie się na osiągnięcie celu oraz umiejętność porzucenia roli ofiary, uświadomienia sobie odpowiedzialności, budowania sieci kontaktów i planowania przyszłości.
Te siedem filarów, może pomóc nam łatwiej odzyskać równowagę po doznanych życiowych ciosach, niepowodzeniach i trudnych chwilach. Dzięki nim łatwiej nam będzie stanąć na nogi i ruszyć dalej przez życie ku lepszej przyszłości.
Osoby odporne psychicznie nie ignorują trudności, nie patrzą na problemy i porażki bezkrytycznie przez „różowe okulary” pozytywnego myślenia, ani ich nie wypierają. Przeciwnie strach, smutek, czy ból jest częścią życia, trzeba je zaakceptować i przetworzyć. Koncentrują się na sprawach pozytywnych, nie tracąc przy tym z oczu negatywnych. Na tym fundamencie można podjąć dalsze konstruktywne działania.
Jeśli chcesz w sobie odnaleźć wewnętrzną siłę i wzmocnić swoją odporność psychiczną koniecznie sięgnij o książkę Michaline Rampe „Odporność psychiczna“, w polskim przekładzie Hanny Odziemkowskiej. Dzięki niej dowiesz się więcej o siedmiu filarach odporności psychicznej. Rozwijając w sobie te siedem fundamentów wewnętrznej siły, zyskasz „pełną ochronę”. Zdecydowanie łatwiej będzie Ci radzić sobie z życiowymi problemami i przeciwnościami losu. W książce znajdziesz też test, który pozwoli Ci ocenić swoją obecną odporność psychiczną i zidentyfikować umiejętności, które wymagają wzmocnienia.
Nie zawsze możemy uniknąć kryzysów i niepowodzeń, jednak to jak do nich pochodzimy zależy od nas.
„Z odpornością psychiczną jest tak, jak ze szczęściem. Każdemu darowana jest jej odrobina, ale resztę, to decydujące „więcej”, każdy musi wypracować samemu”. – Michaline Rampe
Sprawdź też: Kintsugi. Jak pokonywać i czerpać siły z życiowych trudności?
A według Ciebie, który z filarów odporności psychicznej jest najważniejszy? Który chciałbyś wzmocnić? Napisz w komentarzu.
