Siła koncentracji – praca głęboka super umiejętność XXI wieku

Jak odnieść sukces w świecie, w którym ciągle coś nas rozprasza? Istnieje pewna umiejętność, której opanowanie może odegrać istotną rolę w drodze do sukcesu – praca głęboka. To kluczowa i wręcz konieczna do opanowania zdolność, która pozwala w optymalny sposób korzystać z naszego potencjału intelektualnego. Jak ujął to Eric Barker,  znany  autor  książek  o biznesie, „praca głęboka”  jest  tak  ważna,  że  możemy  uważać  ją  za  „superumiejętność  XXI  wieku”.

Wielu wybitnych ludzi o ponadprzeciętnych osiągnięciach korzystało i korzysta z zalet jakie daje praca głęboka. Używali jej w przeszłości słynny psychiatra i naukowiec Carl Gustaw Jung, filozof i eseista Michel de Montaigne, czy pisarz Mark Twain, który dzięki pracy głębokiej napisał znaczną część swoich książek. Również współcześnie wielu „ludzi sukcesu„, wykorzystuje pracę głęboką. Są wśród nich m.in. reżyser i scenarzysta Woody Allen, fizyk laureat Nagrody Nobla Peter Higgs, jeden z najbogatszych ludzi świata współzałożyciel Microsoftu Bill Gates, czy znana z powieści o Harrym Potterze pisarka Joanne K. Rowling. Korzystanie z zalet pracy głębokiej jest dość powszechne u osób, które osiągają lepsze rezultaty i osiągają ogólnie pojęty – „sukces”.

Przyjrzyjmy się więc, na czym polega praca głębokiej i jak może nam pomóc w podniesieniu naszej własnej skuteczności i efektywności.

Co to jest „praca głęboka”?

„Praca głęboka” (ang. deep work) to pojęcie, którego autorem jest Cal Newport, autor książki o tym samym tytule „Praca głęboka„.

Praca głęboka to „czynności zawodowe wykonywane w stanie koncentracji, przy maksymalnym wykorzystaniu zdolności poznawczych. Czynności te tworzą nowe wartości, sprzyjają doskonaleniu umiejętności i są trudne do powtórzenia„.

Po przeciwległej stronie barykady mamy „pracę płytką”.

„Praca  płytka”  (ang. shallow  work)  to „niewymagające  poznawczo  czynności  o charakterze  organizacyjnym,  często  wykonywane w stanie  rozproszenia  uwagi.  Czynności  te  najczęściej  nie  tworzą  nowych  wartości  i są  łatwe  do  powtórzenia”.

Praca głęboka to dziś rzadkość – wszechobecny stan rozproszonej uwagi

W dobie powszechnej technologii i Internetu ludzie, a w szczególności pracownicy umysłowi coraz więcej czasu poświęcają na pracę płytką.

Wiele osób ma niestety problem z koncentracją i skupieniem uwagi. Wszechobecne rozpraszacze co chwila walczą o naszą uwagę. E-maile, powiadomienia, sms’y, bezproduktywne spotkania, media społecznościowe, portale internetowe z „newsami” itp. Liczne narzędzia internetowe, w połączeniu z dostępem mobilnym przez smartfona, z którym wiele osób praktycznie się nie rozstaje, sprawiają że nasza uwaga wystawiona jest na wieczne rozproszenie. Ludzie poświęcają cenny czas na mało istotne i często bezproduktywne działania.

Poza tym w wielu biurach nadal powszechne są tzw. „open space’y”. Otwarta przestrzeń biurowa stwarza być może więcej okazji do współpracy i w założeniu ma poprawić komunikację, jednak dzieje się to kosztem „masowego rozproszenia” uwagi. Zamiast zwiększać produktywność pracowników, ją obniża i wywołuje frustracje.

Takie warunki nie sprzyjają pracy głębokiej, która wymaga długich okresów skupienia. Stworzenia środowiska i otoczenia, w którym nic nie zakłóca naszych myśli.

„Narzędzia  internetowe  odrywają  nas  od  pracy,  która  wymaga  dłuższego  skupienia,  jednocześnie  obniżając  naszą zdolność  koncentracji  uwagi”. – cal Newport

Praca głęboka to Twój sposób na sukces

Praca  głęboka  to  umiejętność,  która  ma  dziś  wielką  wartość. W nowej gospodarce i dynamicznym świecie w jakim żyjemy nasze szanse na sukces mogą zwiększyć dwie kluczowe kompetencje. Po pierwsze umiejętność szybkiego uczenia się nowych, skomplikowanych  rzeczy.  A to  wymaga  pracy  głębokiej. A po drugie zdolność tworzenia wartości na  najwyższym  poziomie,  pod  względem  jakości i szybkości.

Niezależnie  od  tego, czym się zajmujemy, czy jesteśmy dziennikarzem, pisarzem, informatykiem, specjalistą od marketingu czy przedsiębiorcą, aby odnieść  sukces,  trzeba  dać  z siebie  wszystko co najlepsze, generować wartość, a to  wymaga  koncentracji i pracy głębokiej.

„Zdolność  wykonywania  pracy  głębokiej  staje  się  coraz  rzadsza,  tymczasem  jej  wartość  dla  naszej  gospodarki  wzrasta.  Dlatego  nieliczni,  którzy  nabędą  tę  umiejętność  i uczynią  ją  podstawą  swego  życia  zawodowego,  odniosą  sukces„. – Cal Newport

Wybierz metodę pracy głębokiej dopasowaną do siebie

Wykonywanie pracy głębokiej, zachowanie przed dłuży czas stanu koncentracji i skupienia w założeniu może wydawać się proste, jednak w praktyce może sprawiać trudność. Nasz umysł jest nastawiony na pracę płytką, nieustanie szuka różnych możliwych rozpraszaczy. Wciąż walczymy z rożnymi pokusami i pragnieniami. Wykonujemy jakąś ważną pracę i po chwili mamy ochotę oderwać się od niej, aby sprawdzić e-maila, obejrzeć video na youtube, włączyć telewizję, zjeść jakąś przekąskę itp. Przecież to tylko krótka przerwa, nic wielkiego. Dość szybko wyczerpują się nasze zasoby siły woli i zamiast pracować głęboko, dryfujemy w stronę pracy płytkiej.

Kluczem  do  wyrobienia  sobie  nawyku pracy  głębokiej  jest  przejście  od  dobrych  chęci  do  procedur  i rytuałów.  Mają  one  zminimalizować  ilość  siły  woli  potrzebnej  do  wprawienia  się  w stan  koncentracji  i pozostania  w nim  przez  dłuższy  czas. Aby  praca  głęboka  stała  się  częścią  twojego  życia  najlepiej  zastosować  własną  metodę, która sprawdzi się w naszym przypadku. Możemy też skorzystać ze sprawdzonych koncepcji pracy głębokiej, oto one:

Oto 4 strategie pracy głębokiej, które sprawdzają się w praktyce:

#01 Praca głęboka – monastyczna 

Monastyczna  metoda  pracy  głębokiej, polega  na  maksymalizowaniu  efektów  tej  pracy  poprzez  eliminację  lub  radykalne  ograniczenie  płytkich  zajęć.

Możesz usunąć wszystkie elementy rozpraszające z Twojego życia na stałe, więc masz dużo czasu, aby poświęcić się tylko swojemu rzemiosłu. Robisz jedną rzecz i robisz ją wyjątkowo dobrze. Usuwasz wszystko co może stanowić rozproszenie.

Osoby które posługują  się  tą  metodą  mają  w swojej  pracy  jasno  określony  i bardzo  ważny  cel.  Ich  sukces  praktycznie  całkowicie  zależy  od  sprawnego  osiągania  tego  celu.  Jasność  celu  pomaga  im  eliminować  wszystkie  płytkie  zajęcia.

Monastyczną  metodę  pracy  głębokiej  stosuje  np.  znany autor  powieści  Neal Stephenson. Nie traci on czasu ma maile, udział w konferencjach i inne zajęcia, które odrywałyby go od najważniejszej dla niego czynności jaką jest pisanie możliwie dobrych książek.

Ta dość radykalna metoda może nie sprawdzić się u wszystkich. Jednak jeśli nasza praca ma charakter konkretny, jasny i zindywidualizowany to warto rozważyć, czy nie zastosować tej koncepcji u siebie.

#2 Praca głęboka – bimodalna 

Kolejna koncepcja pracy głębokiej to metoda bimodalna, inaczej zwana „dwutrybową”. Polega ona na tym, że dzielimy nasz czas, poświęcając  ściśle  określone  godziny  na  pracę  głęboką,  a resztę  czasu na  inne  zajęcia.

W czasie  przeznaczonym  na  pracę  głęboką  zachowujemy się  niczym  mnich. Staramy się zachować  stan  intensywnej  i nieprzerwanej  koncentracji.  W pozostałych  godzinach  takie  skupienie  nie  jest  priorytetem.  Podziału  czasu  na okresy pracy głębokiej i pozostałe można  dokonywać  w różnej  skali. Może być to dla przykładu któraś z pór roku, którą przeznaczamy  na  pracę  głęboką (np. lato czy zima).

Praca głęboka zgodnie z koncepcją bimodalną może być bardzo produktywna o ile poświęcamy  jej  dość  czasu,  by  pracować  z maksymalną  intensywnością w stanie,  który  umożliwia  twórcze  dokonania. Z tego też powodu w tej  koncepcji  minimalnym  okresem  przeznaczonym  na  pracę  głęboką  jest  zwykle  cały  dzień.

Metodę bimodalną stosował m.in. Carl Jung, który w Bollingen stworzył sobie leśne ustronie. Wyjeżdżał tam regularnie, aby „uciec” od zgiełku życia w mieście i oddawać się pracy głębokiej.

#3 Praca głęboka – rytmiczna  

Następna koncepcja pracy głębokiej to metoda rytmiczna, nazywana też metodą „ciągu”. Stanowi ona pewnego rodzaju alternatywę dla metody bimodalnej. Polega ona na tym, aby regularnie, codziennie pracować głęboko, nawet jeżeli nie będą to długie okresy. Za pomocą tej metody raczej nie da się osiągnąć takiego poziomu skupienia jak podczas  całodniowych sesji stosowanych w metodzie bimodalnej. Ma ona jednak tę zaletę, że często lepiej odpowiada naszej ludzkiej naturze i może być łatwiejsza do zastosowania w naszym codziennym życiu, które wypełnione jest różnymi obowiązkami.

Sesje  pracy  głębokiej  powinny  być  prostym  i regularnie  przestrzeganym  nawykiem.  Celem  jest  stworzenie  rytmu  tej  pracy,  co  usuwa  konieczność  ciągłego  zastanawiania  się,  czy  i kiedy  rozpocząć  pracę  głęboką. Możemy np. postanowić, że każdego dnia z rana poświęcamy 1-2 godziny na pracę głęboką. Będąc konsekwentnym i postępując tak codziennie, posuwamy się naprzód z pracą i realizacją naszych celów. Często pracując głęboko koncepcją rytmiczną przepracujemy głęboko większą liczbę godzin  rocznie niż osoby, które korzystają z metody bimodalnej.

Metodę tą stosował m.in. aktor  komediowy  Jerry  Seinfeld, który uważał że będzie znacznie lepszy w swoim fachu jeśli codziennie będzie pisał dowcipy. Aby dodatkowo zmotywować się do pracy na ścianie powiesił kalendarz. Każdego dnia, w którym pisał dowcipy zgodnie ze swoim planem grubym czerwonym  flamastrem przekreśla datę w kalendarzu. Jak sam stwierdził: „Po  kilku  dniach wchodzisz  w ciąg. Trzymaj  się  tego,  a ciąg  będzie  się  codziennie  wydłużał.  Spodoba  ci  się  to,  zwłaszcza  gdy  zaliczysz  kilka  tygodni.  Potem  musisz  tylko  dbać,  żeby  ciągu  nie  przerywać„.

#04 Praca głęboka – dziennikarska 

Ostatnią z praktycznych strategii pracy głębokiej jest koncepcja „dziennikarska”. To  podejście  do  pracy  głębokiej,  w którym  umieszczamy  ją  w swoim  rozkładzie  zajęć,  gdzie  tylko  się. Nie mamy określonych z góry okresów gdy wykonujemy pracę głęboką. Wykonujemy ją kiedy mamy ku temu okazję.

Koncepcję pracy w tym trybie „dziennikarskim” stosował m.in. dziennikarz Walter Isaacson. Stąd też wywodzi się nazwa tej metody. Dziennikarze, potrafią  z reguły dość szybko przestawić  się  na  tryb pisania,  bo tego wymaga terminowy charakter ich pracy.

Isaacson, który pracował w redakcji pisma „Time” na pewnym etapie swojej kariery uznał, że musi napisać „ważną książkę”, dzięki której będzie uważany za naprawdę wybitnego dziennikarza. Isaacson  postępował  metodycznie, ilekroć  miał  trochę  czasu,  przestawiał  się  na  tryb  pracy  głębokiej  i siadał  do pisania. Mogło to być 20 min, czy godzina w rożnych porach dnia i sytuacjach. Pracując głęboko w ten sposób, „wciskając” pracę głęboką to tu to tam, napisał 900 stronicową książkę, przez większość dnia zajmując się  codzienną pracą dziennikarską.

Metoda „dziennikarska” raczej nie nadaje się dla początkujących osób, które chcą w sobie rozwinąć umiejętność pracy głębokiej. Możemy mieć problem z szybkim przestawianiem umysłu z trybu płytkiego na głęboki. Jeśli nie mamy praktyki takie zmiany mogą  zmniejszyć nasze  zasoby  silnej woli. Stosowanie koncepcji „dziennikarskiej” wymaga poza tym  dużej  wiary we własne umiejętności. Wewnętrznego przeświadczenia o tym, że  to,  co  robimy,  jest  ważne  i że  nam  się  uda. Takie  przekonanie  opiera się przeważnie  na  silnych  fundamencie osiągnięć zawodowych. Jednak mimo wszystko u niektórych osób może się ona okazać bardzo skuteczna.

„Dokonanie czegoś naprawdę ważnego w wymaga długich okresów zupełnego spokoju… wymaga wielkiej koncentracji…”

Stwórz swój rytuał pracy głębokiej

Każdy z nas powinien sam ocenić i wybrać sposób pracy głębokiej, który jest najbardziej odpowiedni dla niego. U jednych może sprawdzać się lepiej metoda monastyczna, u innych bimodalna czy rytmiczna albo dziennikarska. Można też próbować opracować własną skuteczną metodę inwestowania czasu w pracę głęboką.

To co jednak jest istotne to stworzenie rytuału. Wyrobienie w sobie dobrego nawyku pracy głębokiej. Aby maksymalnie wykorzystać sesje pracy głębokiej, trzeba stworzyć rytuały. Dzięki rytuałom możemy łatwiej przechodzić do pracy głębokiej i dłużej pozostawać w stanie maksymalnej koncentracji.

Oto kluczowe warunki, które powinien spełniać skuteczny rytuał pracy głębokiej:

#01 Miejsce i długość pracy

Rytuał powinien mieć określone miejsce, w którym wykonujemy pracę głęboką. Może być to np. nasz pokój, biblioteka, sala konferencyjna itp. Warto też z góry określić długość sesji, podczas której pracujemy głęboko.

#02 Sposób pracy

Rytuał powinien mieć określone zasady i procedury, dzięki którym nasze wysiłki będą usystematyzowane. Np. zasada odłączenia się od Internetu, czy np. wymóg napisania 1000 słów podczas jednej sesji.

#03 Wspomaganie pracy

Rytuał powinien zapewnić umysłowi wsparcie, aby mógł on funkcjonować na najwyższych obrotach. Może być to dobra kawa czy przekąska „pod ręką”. Czyste, uporządkowane otoczenie bez rozpraszaczy odciągających uwagę itp. Wspomaganie to powinno mieć systematyczny charakter, aby nie tracić energii na zastanawianie się, co  jest nam w danej chwili potrzebne.

Powyższe warunki pomogą Ci skonstruować swój rytuał pracy głębokiej. Warto poeksperymentować, wypróbować rożne opcje, aby stworzyć rytuał pracy głębokiej jak najbardziej dopasowany do naszych potrzeb i preferencji.

„Rytuał nadaje pracy głębokiej odpowiednią rangę i zapewnia umysłowi uporządkowane środowisko, którego potrzebuje, aby osiągnąć stan koncentracji i tworzyć rzeczy wartościowe”. – cal Newport

Uwagi końcowe

Oto dowiedziałeś się czym jest „praca głęboka”. Poznałeś też sprawdzone praktyczne strategie stosowania pracy głębokiej.

Aby dowiedzieć się więcej koniecznie sięgnij po książkę „Praca głęboka„, którą napisał ceniony autor i znany profesor informatyki Cal Newport. Dostępna jest po polsku w przekładzie Władysława Jeżewskiego.

Książka ta wyjaśnia w szczegółach na czym polega praca głęboka. Pokazuje też  jak  ćwiczyć  umysł  i przekształcić  swój  styl  pracy,  tak  żeby  praca  głęboka  stała  się  częścią naszego życia i jak możemy czerpać z niej największe korzyści. Wyjaśnia jak dzięki intensywnej koncentracji i uwolnieniu się od rzeczy rozpraszających uwagę można szybko się uczyć i tworzyć wartościowe rzeczy.

„Praca głęboka” to niezbędna umiejętność dla każdego, kto pragnie odnieść sukces w świecie, w którym ciągle coś rozprasza naszą uwagę. Tak więc, jeśli chcesz lepiej wykorzystać potencjał swojego umysłu, wieść życie bardziej twórcze i pełne sensu skorzystaj z możliwości jakie daje praca głęboka.

„Niech  twój  umysł  stanie  się  soczewką  skupiającą  promienie  uwagi;  niech  twa  dusza  będzie  skoncentrowana  na  wszystkim,  co  powstaje  w twym  umyśle  jako  dominująca,  całkowicie  pochłaniająca  idea”. – Antonin Sertillanges

A Ty „pracujesz głęboko”? Jakie masz sposoby na lepszą koncentrację? Napisz w komentarzu.