Praca odgrywa ważną rolę w naszym życiu. Na pracę poświęcamy znaczną część czasu w ciągu dnia. Praca powinna więc dawać nam poczucie satysfakcji i spełnienia. Mimo wysiłku i trudu powinna być bardziej przyjemnością niż udręką. Jednak dla wielu z nas praca częściej kojarzy się z przykrym obowiązkiem i harówką niż z radością, pasją i misją. Czy jesteśmy w stanie zmienić tą sytuację? Czy potrafimy stworzyć o wiele bardziej ekscytujące i przyjazne miejsca pracy? Takie, które są wolne od sztywnej hierarchii, polityki, biurokracji, wewnętrznych przepychanek i kłótni. Miejsce pracy, które nie kojarzy się z ciągłym stresem i nie prowadzi do wypalenia zawodowego. Środowisko, gdzie nasze talenty i potencjał mogą się w pełni rozwijać, a to co robimy jest szanowane i potrzebne. Czy jest możliwe stworzenie organizacji, które uczynią naszą pracę nie tylko produktywną, ale też bardziej sensowną i dającą spełnienie?
Dla wielu osób wizja takiego „idealnego” miejsca pracy może brzmieć jak utopia. Jednak, aby osiągnąć sukces we współczesnym świecie, w którym transformacja cyfrowa nabiera tempa, a na rynek pracy wchodzą młode pokolenia coraz bardziej potrzebujemy nowych, radykalnie lepszych sposobów funkcjonowania w organizacjach. Praca przestaje być już tylko miejscem, które ma zapewnić nam środki do życia. W pracy szukamy sensu i spełnienia. Stare metody zarządzania „za pomocą kija i marchewki”, nie sprawdzają się, Opierają się bowiem na wymuszaniu posłuszeństwa i nie wspierają u pracowników poczucia samorealizacji.
Marek Wzorek, doświadczony menedżer, coach, przedsiębiorca, autor książki “Od hierarchii do turkusu, czyli jak zarządzać w XXI wieku” uważa, że odpowiedzią na wyzwania jakie stoją przed dzisiejszymi organizacjami może być tzw. “turkusowe zarządzanie”. To sposób działania, który pozwala lepiej współpracować, szybciej kreować wartość, skuteczniej się komunikować oraz tworzyć efektywniejsze i szczęśliwsze miejsca pracy. Wymaga to jednak nowego sposobu myślenia o organizacji i otwartości na zmiany.
“Największą blokadą przed rozpoczęciem procesu zmiany i rozwoju dla zespołu i organizacji jest ignorancja. Często szefom, właścicielom firm, menedżerom, liderom wydaje się, że ich zespół lub organizacja działa już idealnie i nie ma niczego więcej, co mogliby lepiej zrobić”. – Marek Wzorek
Od hierarchii do turkusu. Jak zarządzać w XXI wieku?
Aby lepiej zrozumieć potrzebę zmiany w zarządzaniu obecnymi organizacjami warto “cofnąć się w czasie” i prześledzić jak na przestrzeni wieków ewoluowała ludzka świadomość, sposoby współpracy i modele organizacyjne.
Świat podczerwony
Jest to najwcześniejszy etap rozwoju człowieka, który obejmuje mniej więcej okres od 100 000 do 50 000 lat p.n.e. W świecie podczerwonym kluczową wartością jest przetrwanie.
Świat podczerwony to świat zbieraczy pożywienia i ludzi walczących o przetrwanie. Nie ma jeszcze czegoś takiego jak model organizacyjny. Nie ma starszyzny ani wodza, który przewodziłby grupie, nie występuje hierarchia.
W dzisiejszym świecie tylko parę ludzkich społeczności, żyje i funkcjonuje w ten sposób.
Świat purpurowy
Około 15 000 lat temu, ludzkość zaczęła przechodzić na kolejny etap świadomości. Odpowiada on przejściu od małych rodzinnych grup do plemion o liczebności nieprzekraczającej kilkuset osób. W świecie purpurowym kluczowymi wartościami są to bezpieczeństwo, ochrona, tradycja i rytuały.
Świat purpurowy to świat szamanów, duchów i demonów. Na tym etapie świadomości organizacje jeszcze nie istnieją. Rozróżnianie zadań pozostaje znacznie ograniczone. Ewentualnie starszyzna ma “specjalny” status, a co za tym idzie posiada już w pewnym stopniu władzę.
Świat czerwony
Około 10 000 lat temu wyłoniły się pierwsze formy życia organizacyjnego. W świecie czerwonym kluczowymi wartościami jest to moc, odwaga i siła. W tym świecie musisz być silnym i odważnym, żeby wygrać.
Świat czerwony to świat rolników, wojowników i wodzów. Dochodzi do wyłonienia się przywódców rządzących nie tylko setkami, ale tysiącami czy dziesiątkami tysięcy ludzi.
Zarządzanie w świecie czerwonym to chaotyczny system sprawowania władzy oparty na sile wodza, przemocy i strachu. Tylko ci, którzy akceptują każdą decyzję zwierzchnika, mają pewne miejsce w grupie.
Świat bursztynowy
W kolejnym etapie rozwoju nastąpiło przejście od prymatu wodzostwa do koncepcji państwa i cywilizacji. W świecie bursztynowym, który w całej swej pełni nastał około 4000 r. p.n.e. i trwa w wielu miejscach do dziś, powstały ogromne państwa, cywilizacje, instytucje i biurokracja. Jednym z wynalazków ludzkości świata bursztynowego była demokracja. W tym świecie to porządek, autorytet, hierarchia, struktura i konkretny podział na dobro i zło są kluczowymi wartościami.
Świat bursztynowy to świat królów, filozofów, generałów, księży i papieży. Obecnie bursztynowe zarządzanie można jeszcze znaleźć w wielu miejscach na świecie. Można je zaobserwować w urzędach, partiach, administracji państwowej czy kościołach.
Organizacje opierające się na takim zarządzaniu potrafią dobrze planować średnio- i długoterminowo. Gorzej jednak radzą sobie w konkurowaniu i w szybkim wprowadzaniu zmian. Mają często skostniałe struktury organizacyjne, scentralizowane, w postaci hierarchicznej piramidy. Formalne raportowanie przebiega od podwładnych do szefów. Występuje określony system nagród i kar. Zarządzanie polega na wydawaniu poleceń i na kontroli, aby osiągać odpowiednie wyniki.
Świat pomarańczowy
Światopogląd na tym etapie jest silnie materialistyczny. Rzeczywiste jest tylko to, co można zobaczyć i dotknąć. Świat w kolorze pomarańczowym zaczął powstawać około 200 lat temu i ten okres trwa do dziś. Kluczowymi wartościami tego świata są niezależność, rywalizacja, celowość i sukces.
Organizacje, w których dominuje pomarańczowe zarządzanie, potrafią skutecznie konkurować i eliminować konkurencję różnymi sposobami. Organizacja działa niczym maszyna, w której ludzie są „zasobami”, a miarą ich wartości jest użyteczność dla organizacji. W obecnym świecie wiele globalnych korporacji wciąż bazuje w swojej kulturze organizacyjnej na pomarańczowym zarządzaniu. W tym modelu przywództwo jest bardziej zorientowane na wynik niż na ludzi.
Świat zielony
Obsesja materializmu, społeczna nierówność, utrata ducha wspólnoty spowodowała, że zaczął wyłaniać się świat zielony. Jest on znacznie bardziej wrażliwy na ludzkie emocje i uczucia. W świecie zielonym najważniejsze wartości to równość, idea, wspólnota, dzielenie się i współpraca. Dla ludzi i organizacji działających z tej perspektywy relacje międzyludzkie są ważniejsze od wyników.
W “zielonych” organizacjach używa się nowoczesnych narzędzi budowania zespołu, szkoleń, coachingu, integracji i robienia wielu rzeczy razem. Wszystko po to, aby zrealizować inspirujący wspólny cel. Hierarchia się spłaszcza, marginalizuje i jest zastępowana przez współpracę, współtworzenie i samoorganizację. Zielone organizacje uważają swoją społeczną odpowiedzialność (ang. CSR) za integralną część prowadzenia swojej działalności i biznesu.
Świat turkusowy
Turkusowy świat to nowa filozofia życia i pracy. O turkusowym zarządzaniu i turkusowych organizacjach zrobiło się głośno za sprawą twórcy tej koncepcji Frederica Laloux i jego książki „Pracować inaczej“.
Kluczowymi wartościami w świecie turkusowym są rozwój, ewolucja, wiedza, motywacja, inspiracja, holizm. W świecie turkusowym z perspektywy piramidy potrzeb Abrahama Maslowa, została zaspokojona większość potrzeb niższego rzędu (fizjologicznych, bezpieczeństwa, przynależności i uznania) i teraz dąży się w znacznej mierze do zaspokojenia potrzeby samorealizacji.
Zarządzanie i organizacje turkusowe. O co w tym chodzi?
Organizacje turkusowe przypominają wielokomórkowe organizmy, w których nie ma centralnego sterowania, lecz różniące się funkcjami komórki zlecają sobie wykonywanie zadań.
3 filary turkusowych przedsiębiorstw to:
- Samoorganizacja — odejście od hierarchicznego sposobu zarządzania na rzecz samoorganizacji, samozarządzania oraz elastycznych systemów współpracy opartych na bliskich relacjach pomiędzy pracownikami.
- Dążenie do pełni — warunki pracy, w których ludzie mogą czuć się swobodnie i wykorzystywać w pełni swoje mocne strony i potencjał. Środowisko, w którym można być sobą i nie trzeba nikogo udawać. Przestrzeń pracy, która wspiera pracowników w rozwoju i samorealizacji.
- Ewolucyjny sens istnienia — organizacje turkusowe postrzegane są jako byty posiadające własne życie i poczucie własnego kierunku. Zamiast prób przewidywania i kontrolowania przyszłości członkowie organizacji zapraszani są, żeby wsłuchiwać się z uwagą w to, co się dzieje, i rozumieć, czym chce się stać organizacja oraz jakiemu chce służyć celowi.
Przywódcy turkusowych organizacji potrafią być liderami służebnymi. Umieją stwarzać dogodne warunki współpracownikom do rozwoju i dbać o wzrost firmy. Mają zdolność porzucenia własnego ego oraz ambicji na rzecz dzielenia się swoją wiedzą i doświadczeniem.
Turkusowe zarządzanie opiera się na autonomii w podejmowaniu decyzji, wspieraniu pracowników w odkrywaniu przez nich swoich pasji, coachingu, facylitacji, ale też na nowych, alternatywnych metodach pracy i współpracy.
Aby uniknąć chaosu, bałaganu i anarchii, turkusowe organizacje wypracowują konkretne praktyki i metody pozwalające im sprawnie się komunikować oraz podejmować najlepsze decyzje.
Uwagi końcowe
Jak widać na przestrzeni historii ludzkości nasze podejście do współpracy i modelów działania organizacji ulegało zmianie. W dużej mierze było to związane z dominującym wśród ludzi z danego okresu światopoglądzie. Obecnie coraz więcej współczesnych organizacji stara się podążać w kierunku “turkusowego zarządzania”, dostrzegając wymierne korzyści z takiego sposobu działania. Droga do turkusu nie jest jednak prosta, wymaga cierpliwości i czasu. Konieczne jest zbudowanie zaufania i partnerstwa pomiędzy wszystkimi członkami organizacji. Trzeba odrzucić współzawodnictwo, które niszczy współpracę i partnerstwo. Zrezygnować z hierarchicznej struktury zarządczej, która często tłumi innowacyjność i kreatywność. Porzucić metody “kija i marchewki”. Zamienić ocenianie na docenianie. Kontrolowanie na wspieranie. A to wymaga zmiany podejścia, otwartości umysłu i wysiłku.
Aby ułatwić sobie “drogę do turkusu” i dowiedzieć się więcej na temat zarządzania turkusowego warto sięgnąć po książkę Marka Wzorka “Od hierarchii do turkusu, czyli jak zarządzać w XXI wieku“. Marek Wzorek dzieli się w niej swoim praktycznym doświadczeniem. Wskazuje na aktualne potrzeby i oczekiwania rynku, klientów i pracowników. Podpowiada jak organizacje mogą lepiej sprostać aktualnym wyzwaniom, które przed nimi stoją.
“Od hierarchii do turkusu, czyli jak zarządzać w XXI wieku” systematyzacje i wzbogaca aktualną wiedzę w temacie turkusowego zarządzania. Razem z książką Frederica Laloux „Pracować inaczej” oraz publikacjami w tym temacie Prof. Andrzeja Jacka Blikle, stanowi doskonałą pomoc dla każdego, komu zależy na bardziej efektywnej współpracy i stworzeniu lepszego środowiska pracy. Szczególnie powinni się z nią zapoznać liderzy, menedżerowie i właściciele firm oraz wszystkie osoby, które interesują się nowoczesnymi metodami zarządzania. Książka ta jest świetną inspiracją do pozytywnej zmiany zarówno w życiu zawodowym jak i osobistym.
“Najbardziej ekscytujące przełomy dwudziestego pierwszego wieku wydarzą się nie z powodu technologii, ale z powodu poszerzającej się koncepcji, co to znaczy być człowiekiem”. – John Naisbitt
A Ty co myślisz o koncepcji turkusowego zarządzania? Czy “turkus” i organizacje bez hierarchii mają szanse przyjąć się szerzej? Napisz w komentarzu.
